هیزم دوزخ تنست و کم کنش ** ور بروید هیزمی رو بر کنش

ورنه حمال حطب باشی حطب ** در دو عالم هم‌چو جفت بولهب

از حطب بشناس شاخ سدره را ** گرچه هر دو سبز باشند ای فتی 1100

اصل آن شاخست هفتم آسمان ** اصل این شاخست از نار و دخان

هست مانندا به صورت پیش حس ** که غلط‌بینست چشم و کیش حس

هست آن پیدا به پیش چشم دل ** جهد کن سوی دل آ جهد المقل

ور نداری پا بجنبان خویش را ** تا ببینی هر کم و هر بیش را

در معنی این بیت «گر راه روی راه برت بگشایند ور نیست شوی بهستیت بگرایند»

گر زلیخا بست درها هر طرف ** یافت یوسف هم ز جنبش منصرف 1105

باز شد قفل و در و شد ره پدید ** چون توکل کرد یوسف برجهید

گر چه رخنه نیست عالم را پدید ** خیره یوسف‌وار می‌باید دوید

تا گشاید قفل و در پیدا شود ** سوی بی‌جایی شما را جا شود

آمدی اندر جهان ای ممتحن ** هیچ می‌بینی طریق آمدن

تو ز جایی آمدی وز موطنی ** آمدن را راه دانی هیچ نی 1110

گر ندانی تا نگویی راه نیست ** زین ره بی‌راهه ما را رفتنیست

می‌روی در خواب شادان چپ و راست ** هیچ دانی راه آن میدان کجاست

تو ببند آن چشم و خود تسلیم کن ** خویش را بینی در آن شهر کهن

چشم چون بندی که صد چشم خمار ** بند چشم تست این سو از غرار

چارچشمی تو ز عشق مشتری ** بر امید مهتری و سروری 1115

ور بخسپی مشتری بینی به خواب ** چغد بد کی خواب بیند جز خراب

مشتری خواهی بهر دم پیچ پیچ ** تو چه داری که فروشی هیچ هیچ

گر دلت را نان بدی یا چاشتی ** از خریداران فراغت داشتی

قصه‌ی آن شخص کی دعوی پیغامبری می‌کرد گفتندش چه خورده‌ای کی گیج شده‌ای و یاوه می‌گویی گفت اگر چیزی یافتمی کی خوردمی نه گیج شدمی و نه یاوه گفتمی کی هر سخن نیک کی با غیر اهلش گویند یاوه گفته باشند اگر چه در آن یاوه گفتن مامورند

آن یکی می‌گفت من پیغامبرم ** از همه پیغامبران فاضلترم

گردنش بستند و بردندش به شاه ** کین همی گوید رسولم از اله 1120

خلق بر وی جمع چون مور و ملخ ** که چه مکرست و چه تزویر و چه فخ

گر رسول آنست که آید از عدم ** ما همه پیغامبریم و محتشم