پوست افزون بود لاغر بود مغز ** پوست لاغر شد چو کامل گشت و نغز

Kabuk kalın olursa iç küçülür, zayıflar. İç kemale geldi, güzelleşti, büyüyüp oldu mu kabuk incelir.

بنگر این هر سه ز خامی رسته را ** جوز را و لوز را و پسته را

Hamlıktan kurtulup yetişen olan cevize, bademe ve fıstığa, şu üç meyveye bir bak.

هر که او عصیان کند شیطان شود ** که حسود دولت نیکان شود 1180

Kim isyan ederse Şeytan olur, iyilerin devletine haset eder.

چونک در عهد خدا کردی وفا ** از کرم عهدت نگه دارد خدا

Tanrı ahdine vefa edersen Tanrı da kereminden senin ahdini korur.

از وفای حق تو بسته دیده‌ای ** اذکروا اذکرکم نشنیده‌ای

Sense Tanrı’ya vefa etmekten gözünü yummuşsun. “Beni anın da sizi anayım” ayetini duymadın mı ki?

گوش نه اوفوا به عهدی گوش‌دار ** تا که اوفی عهدکم آید ز یار

“Ahdıma vefa edin” ahdına kulak ver de sevgiliden “Ahdınıza vefa edeyim” vaidi gelsin.

عهد و قرض ما چه باشد ای حزین ** هم‌چو دانه‌ی خشک کشتن در زمین

Ey hüzün sahibi, bizim ahdımız ve borç vermemiz nedir? yere kuru tohum ekmek gibi.

نه زمین را زان فروغ و لمتری ** نه خداوند زمین را توانگری 1185

Ondan ne yere bir parlaklık gelir, ne yer sahibi zenginleşir.

جز اشارت که ازین می‌بایدم ** که تو دادی اصل این را از عدم

Bu, ancak bunun aslını yokluk aleminden veren sensin, bundan bana lazım diye bir işarette bulunmaktan ibarettir.

خوردم و دانه بیاوردم نشان ** که ازین نعمت به سوی ما کشان

Yedim tohumunu da nişane olarak getirdim. Bu nimetten yine bize ihsan et demektir.

پس دعای خشک هل ای نیک‌بخت ** که فشاند دانه می‌خواهد درخت

Şu halde ey bahtlı kişi, kuru duayı bırak. Ağaç isteyen tohum eker.

گر نداری دانه ایزد زان دعا ** بخشدت نخلی که نعم ما سعی

Tohumun yoksa Tanrı, yine o dua yüzünden sana bir fidan bağışlar ki görenler, ne hoş çalışmış da ne güzel fidana sahip olmuş derler.

هم‌چو مریم درد بودش دانه نی ** سبز کرد آن نخل را صاحب‌فنی 1190

Meryem gibi hani. Derdi vardı da tohumu yoktu. Bu dert yüzünden sanat sahibi Tanrı, o kuru hurma ağacını yeşertti.

زانک وافی بود آن خاتون راد ** بی‌مرادش داد یزدان صد مراد

Çünkü o ulu, o temiz kadın vefakardı. Tanrı bu yüzden o istemeden onun yüzlerce muradını vefa etti.

آن جماعت را که وافی بوده‌اند ** بر همه اصنافشان افزوده‌اند

Vefakar olan topluluk, bu vefayı bütün aleme yaymışlardır.

گشت دریاها مسخرشان و کوه ** چار عنصر نیز بنده‌ی آن گروه

Denizler de onların buyruklarına uymuştur, dağlar da. Dört unsur bile onlara kul, köle kesilmiştir.

این خود اکرامیست از بهر نشان ** تا ببینند اهل انکار آن عیان

Bu, inkar edenler, apaçık görsünler de inansınlar diye onlara bir Tanrı ikramıdır.

آن کرامتهای پنهانشان که آن ** در نیاید در حواس و در بیان 1195

Onlar, öyle gizli ikram ve ihsanlara nail olmuşlardır ki, ne akla, hayale gelir, ne de söze sığar.

کار آن دارد خود آن باشد ابد ** دایما نه منقطع نه مسترد

Zaten iş, ebedi olan, kesilmeyen, tükenmesine imkan bulunmayan ikram ve ihsandır.

مناجات

Münacat

ای دهنده‌ی قوت و تمکین و ثبات ** خلق را زین بی‌ثباتی ده نجات

Ey gıda, temkin ve sebat ihsan eden Tanrı, halkı bu sebatsızlıktan kurtar.

اندر آن کاری که ثابت بودنیست ** قایمی ده نفس را که منثنیست

Sabit olmak lazım olan iş de bu iki büklüm olmuş nefse yardım et, onu doğrult.

صبرشان بخش و کفه‌ی میزان گران ** وا رهانشان از فن صورتگران

Sen onlara sabır ver, sen onların terazilerinin iyilik kefelerini ağırlaştır, sen onları suret düzenlerinin hilesinden kurtar.

وز حسودی بازشان خر ای کریم ** تا نباشند از حسد دیو رجیم 1200

Ey kerem sahibi, sen onları hasetten geri çek de haset yüzünden taşlanmış Şeytan olmasınlar.

در نعیم فانی مال و جسد ** چون همی‌سوزند عامه از حسد

Halk geçici mal ve beden uğruna hasetten yanıp duruyor.

پادشاهان بین که لشکر می‌کشند ** از حسد خویشان خود را می‌کشند

Padişahlara baksana. Haset yüzünden ordu çekip akrabalarını öldürüyorlar.