ظاهرش دیدی سرش از تو نهان ** اوستا ناگشته بگشادی دکان

کیر دیدی هم‌چو شهد و چون خبیص ** آن کدو را چون ندیدی ای حریص 1420

یا چون مستغرق شدی در عشق خر ** آن کدو پنهان بماندت از نظر

ظاهر صنعت بدیدی زوستاد ** اوستادی برگرفتی شاد شاد

ای بسا زراق گول بی‌وقوف ** از ره مردان ندیده غیر صوف

ای بسا شوخان ز اندک احتراف ** از شهان ناموخته جز گفت و لاف

هر یکی در کف عصا که موسی‌ام ** می‌دمد بر ابلهان که عیسی‌ام 1425

آه از آن روزی که صدق صادقان ** باز خواهد از تو سنگ امتحان

آخر از استاد باقی را بپرس ** یا حریصان جمله کورانند و خرس

جمله جستی باز ماندی از همه ** صید گرگانند این ابله رمه

صورتی بنشینده گشتی ترجمان ** بی‌خبر از گفت خود چون طوطیان

تمثیل تلقین شیخ مریدان را و پیغامبر امت را کی ایشان طاقت تلقین حق ندارند و با حق‌الف ندارند چنانک طوطی با صورت آدمی الف ندارد کی ازو تلقین تواند گرفت حق تعالی شیخ را چون آیینه‌ای پیش مرید هم‌چو طوطی دارد و از پس آینه تلقین می‌کند لا تحرک به لسانک ان هو الا وحی یوحی اینست ابتدای مسله‌ی بی‌منتهی چنانک منقار جنبانیدن طوطی اندرون آینه کی خیالش می‌خوانی بی‌اختیار و تصرف اوست عکس خواندن طوطی برونی کی متعلمست نه عکس آن معلم کی پس آینه است و لیکن خواندن طوطی برونی تصرف آن معلم است پس این مثال آمد نه مثل

طوطیی در آینه می‌بیند او ** عکس خود را پیش او آورده رو 1430

در پس آیینه آن استا نهان ** حرف می‌گوید ادیب خوش‌زبان

طوطیک پنداشته کین گفت پست ** گفتن طوطیست که اندر آینه‌ست

پس ز جنس خویش آموز سخن ** بی‌خبر از مکر آن گرگ کهن

از پس آیینه می‌آموزدش ** ورنه ناموزد جز از جنس خودش

گفت را آموخت زان مرد هنر ** لیک از معنی و سرش بی‌خبر 1435

از بشر بگرفت منطق یک به یک ** از بشر جز این چه داند طوطیک

هم‌چنان در آینه‌ی جسم ولی ** خویش را بیند مردی ممتلی

از پس آیینه عقل کل را ** کی ببیند وقت گفت و ماجرا

او گمان دارد که می‌گوید بشر ** وان گر سرست و او زان بی‌خبر

حرف آموزد ولی سر قدیم ** او نداند طوطی است او نی ندیم 1440

هم صفیر مرغ آموزند خلق ** کین سخن کار دهان افتاد و حلق

لیک از معنی مرغان بی‌خبر ** جز سلیمان قرانی خوش‌نظر

حرف درویشان بسی آموختند ** منبر و محفل بدان افروختند