چون سبب نبود چه ره جوید مرید ** پس سبب در راه می‌باید بدید

چون سبب نبود چه ره جوید مرید ** پس سبب در راه می‌باید بدید 1550

Sebep olmasa mürit nasıl yol arasın? Şu halde yolda sebeplerin görünmesi lazımdır.

این سببها بر نظرها پرده‌هاست ** که نه هر دیدار صنعش را سزاست

Bu sebepler, görüşlere perdedir. Çünkü her göz, onun sanatını görmeye layık değildir.

دیده‌ای باید سبب سوراخ کن ** تا حجب را بر کند از بیخ و بن

Sebebi yırtacak bir göz gerek ki perdeleri kökünden çekip çıkarsın.

تا مسبب بیند اندر لامکان ** هرزه داند جهد و اکساب و دکان

Bu suretle de mekansızlık yurdunda sebepleri yaratanı görsün, çalışmayı, kazancı dükkânı saçma ve beyhude saysın.

از مسبب می‌رسد هر خیر و شر ** نیست اسباب و وسایط ای پدر

Her hayır ve şer, sebebini yaratandan gelir. Babacığım sebep ve vasıtalar.

جز خیالی منعقد بر شاه‌راه ** تا بماند دور غفلت چند گاه 1555

Bir zamancağız gaflet devri yürüyüp gitsin diye ana yolun üstünde toplanmış bir hayalden başka bir şey değildir.

در ابتدای خلقت جسم آدم علیه‌السلام کی جبرئیل علیه‌السلام را اشارت کرد کی برو از زمین مشتی خاک برگیر و به روایتی از هر نواحی مشت مشت بر گیر

Adem aleyhisselam'ın bedeni, ilk yaratılırken Tanrının Cebrail aleyhisselam'a "Yürü, şu yeryüzünden bir avuç toprak al", bir rivayete göre de "Her yerden avuç avuç toprak al"diye emretmesi

چونک صانع خواست ایجاد بشر ** از برای ابتلای خیر و شر

Sanat sahibi Tanrı, hayra, şerre uğramak, sınamak üzere Adem’i yaratmak istediği zaman,

جبرئیل صدق را فرمود رو ** مشت خاکی از زمین بستان گرو

Özü doğru Cebrail’e “Yürü, yeryüzünden bir avuç toprak ödünç al” buyurdu.

او میان بست و بیامد تا زمین ** تا گزارد امر رب‌العالمین

Cebrail hizmete bel bağlayıp alemlerin rabbinin emrini yerine getirmek üzere yeryüzüne geldi.

دست سوی خاک برد آن متمر ** خاک خود را در کشید و شد حذر

O, buyruk kulu, yere el attı. Toprak, kendini çekti, çekindi.

پس زبان بگشاد خاک و لابه کرد ** کز برای حرمت خلاق فرد 1560

Dile gelip yalvarmaya, tek yaratıcı hürmetine beni bırak, yürü git, canımı bağışla. O yürük atinin yularını çek benden.

ترک من گو و برو جانم ببخش ** رو بتاب از من عنان خنگ رخش

Benden yaratılacak insan, tekliflere uğrayacak, tehlikelere düşecek.

در کشاکشهای تکلیف و خطر ** بهر لله هل مرا اندر مبر

Tanrı hakkı için beni bırak, alma.

بهر آن لطفی که حقت بر گزید ** کرد بر تو علم لوح کل پدید

Tanrı seni seçti, Levih’teki bilgiyi sana gösterdi. O lütuf hakkı için vazgeç benden.

تا ملایک را معلم آمدی ** دایما با حق مکلم آمدی

Tanrı ihsanı ile meleklere hoca oldun. Daima Tanrı ile konuşmadasın.

که سفیر انبیا خواهی بدن ** تو حیات جان وحیی نی بدن 1565

Peygamberlerin de elçisi olacaksın. Sen vahiy canının hayatısın bedeni değil.

بر سرافیلت فضیلت بود از آن ** کو حیات تن بود تو آن جان

İsrafil bedenlere can verir, sen cana can verirsin. O yüzden İsrafil’den üstünsün.

بانگ صورش نشات تن‌ها بود ** نفخ تو نشو دل یکتا بود

O, sur’u üfürür, bedenlere can gelir. Senin nefesin mücerret gönüllere can bağışlar.

جان جان تن حیات دل بود ** پس ز دادش داد تو فاضل بود

Bedendeki canın canı, gönlün diriliğidir. Şu halde senin ihsanın, İsrafil’in ihsanından üstündür.

باز میکائیل رزق تن دهد ** سعی تو رزق دل روشن دهد

Sonra Mikâil bedenlere fizik verir. Senin çalışmansa aydın gönlü rızıklandırır.

او بداد کیل پر کردست ذیل ** داد رزق تو نمی‌گنجد به کیل 1570

O kile vergisiyle eteğini doldurmuştur. Senin rızkınsa kileye sığmaz.

هم ز عزرائیل با قهر و عطب ** تو بهی چون سبق رحمت بر غضب

Kahır ve şiddet sahibi Azrail’den de üstünsün. Rahmetin, gazaptan fazla ve üstün olduğu gibi.

حامل عرش این چهارند و تو شاه ** بهترین هر چهاری ز انتباه

Arşı bu dördü taşırlar. Sen bunların padişahısın. Hakikatte uyanıklık bakımından dördünün en yücesi en üstünüsün.

روز محشر هشت بینی حاملانش ** هم تو باشی افضل هشت آن زمانش

Mahşer günü görürsün ki arşı sekiz melek taşır. O zaman sekizinin en üstünü yine sen olacaksın demeye başladı.

هم‌چنین برمی‌شمرد و می‌گریست ** بوی می‌برد او کزین مقصود چیست

Bu çeşit sayıp dökmeye, ağlayıp yalvarmaya koyuldu. Çünkü o, bundaki maksadın ne olduğunu anlamış, bundan bir koku almıştı.