English    Türkçe    فارسی   

5
2112-2136

  • بحر بی‌قعرست تنها علم نیست  ** کوه و صد کوهست این خود حلم نیست 
  • Bu,yalnız bilgi değil, adeta dağ, yüzlerce dağ.

  • گفت من دانم عطای تست این  ** ورنه من آن چارقم و آن پوستین 
  • Padişah bu sözleri söyleyince Eyaz dedi ki: Padişahım, bu lütuf ve ihsan, senin lütuf ve ihsanındır. Bunu böyle bilirim ben, ancak o çarıkla posttan ibaretim.

  • بهر آن پیغامبر این را شرح ساخت  ** هر که خود بشناخت یزدان را شناخت 
  • Onun için Peygamber bunu anlattı, dedi ki: Kim kendisini bilirse Tanrısını bilir.

  • چارقت نطفه‌ست و خونت پوستین  ** باقی ای خواجه عطای اوست این  2115
  • Çarığın menidir, kanın post. Hocam bundan ötesi hep onun ihsanı.

  • بهر آن دادست تا جویی دگر  ** تو مگو که نیستش جز این قدر 
  • Başka yok, bu, bu kadardır deme. Daha arayıp isteyesin diye ihsan etmiştir.

  • زان نماید چند سیب آن باغبان  ** تا بدانی نخل و دخل بوستان 
  • Bağcı, bostanının fidanlarını, mahsulünü bilesin diye sana birkaç elma verir.

  • کف گندم زان دهد خریار را  ** تا بداند گندم انبار را 
  • Buğdaycı, alıcıya bir avuç buğday verir ama ambarındaki anlasın diye.

  • نکته‌ای زان شرح گوید اوستاد  ** تا شناسی علم او را مستزاد 
  • Bilgisini, bilgisinin çokluğunu anlasın diye hoca, sana birkaç mesele anlatır.

  • ور بگویی خود همینش بود و بس  ** دورت اندازد چنانک از ریش خس  2120
  • Yok, ilmi işte bu kadar dersen sakaldan çerçöp silker gibi seni atar, kendisinden uzaklaştırır.

  • ای ایاز اکنون بیا و داده ده  ** داد نادر در جهان بنیاد نه 
  • Ey Eyaz, şimdi gel de ceza ver. Alemde görülmemiş bir adaletin temelini koy.

  • مجرمانت مستحق کشتن‌اند  ** وز طمع بر عفو و حلمت می‌تنند 
  • Suçluların ölümüne müstahaktır. Fakat affını hilmini gözetiyorlar, tamahları buna.

  • تا که رحمت غالب آید یا غضب  ** آب کوثر غالب آید یا لهب 
  • Bakalım, merhametin mi üstün olacak, öfken mi? Kevser suyu mu üste çıkacak alev mi?

  • از پی مردم‌ربایی هر دو هست  ** شاخ حلم و خشم از عهد الست 
  • Halkı avlamak için Elest ahdinden beri hilim dalı da hışım dalı da... İkisi de var.

  • بهر این لفظ الست مستبین  ** نفی و اثباتست در لفظی قرین  2125
  • Bunun için o apaçık Elestü sözünde nefiyle ispat birbirine eştir.

  • زانک استفهام اثباتیست این  ** لیک در وی لفظ لیس شد قرین 
  • Çünkü bu söz, ispatı bildiren bir sorgudur, fakat onda “Leyse-değildir” sözü gömülüdür.

  • ترک کن تا ماند این تقریر خام  ** کاسه‌ی خاصان منه بر خوان عام 
  • Bırak da bu ham anlayış kalsın. Hasların kasesini halkın önüne koyma.

  • قهر و لطفی چون صبا و چون وبا  ** آن یکی آهن‌ربا وین که‌ربا 
  • Allah’ın kahrı vebaya, lütfu da sabah yeline benzer. Birisi demiri çeker, öbürü saman çöpünü.

  • می‌کشد حق راستان را تا رشد  ** قسم باطل باطلان را می‌کشد 
  • Tanrı, doğruları doğru yola kadar çeker. Batıl olanlarda batılları çekerler.

  • معده حلوایی بود حلوا کشد  ** معده صفرایی بود سرکا کشد  2130
  • Mide helvayı severse helvayı çeker, safraya mensupsa sirkeyi ister.

  • فرش سوزان سردی از جالس برد  ** فرش افسرده حرارت را خورد 
  • Sıcak döşeme, üstüne oturanın soğukluğunu alır, soğuk döşeme hararetini alır.

  • دوست بینی از تو رحمت می‌جهد  ** خصم بینی از تو سطوت می‌جهد 
  • Dost görürsen sevgin kaynar, düşman görürsen kızar, öfkelenirsin.

  • ای ایاز این کار را زوتر گزار  ** زانک نوعی انتقامست انتظار 
  • Ey Eyaz, bu işi çabuk bitir. Çünkü bu, bir çeşit öç almadır ki beklenmekte.

  • تعجیل فرمودن پادشاه ایاز را کی زود این حکم را به فیصل رسان و منتظر مدار و ایام بیننا مگو کی الانتظار موت الاحمر و جواب گفتن ایاز شاه را 
  • Padişahın, Eyaz’a, çabuk bu hükmü bitir, bekleme. “Günler aramızdadır, bazen bize yardım eder, bazen size”deme. Çünkü bekleyiş, ölümden beterdin diye acele etmesini emir buyurması ve Eyaz’ın cevabı

  • گفت ای شه جملگی فرمان تراست  ** با وجود آفتاب اختر فناست 
  • Eyaz, padişahım dedi, bütün ferman senin. Güneş varken yıldız görünmez.

  • زهره کی بود یا عطارد یا شهاب  ** کو برون آید به پیش آفتاب  2135
  • Zühre, Utarit, yahut da şahap ne oluyor ki güneş varken görünebilsin.

  • گر ز دلق و پوستین بگذشتمی  ** کی چنین تخم ملامت کشتمی 
  • Hırkamla postumdan geçebilseydim hiç böyle kınama tohumu eker miydim?