-
یا بگیرد بر سر او حمالوار ** کشتی بیدست و پا را در بحار
- Yahut da denizlerde elsiz ayaksız gemiyi hamal gibi başında taşır.
-
صد هزاران دارو اندر وی نهان ** زانک هر دارو بروید زو چنان
- Onda yüz binlerce ilaç gizli. Çünkü her ilaç olduğu gibi ondan yetişir gelişir.
-
جان هر دری دل هر دانهای ** میرود در جو چو داروخانهای
- Her incinin canı, her tanenin gönlü, bir eczane gibi olan suda yürür durur.
-
زو یتیمان زمین را پرورش ** بستگان خشک را از وی روش 215
- Yeryüzü yetimlerini o besler, kuruyup kalmış kişileri o yürütür.
-
چون نماند مایهاش تیره شود ** همچو ما اندر زمین خیره شود
- Fakat mayası bitti mi bunalır, yeryüzünde bizim gibi şaşırır kalır.
-
استعانت آب از حق جل جلاله بعد از تیره شدن
- Suyun bulandıktan sonra ulu Allah’dan yardım dilemesi
-
ناله از باطن برآرد کای خدا ** آنچ دادی دادم و ماندم گدا
- İçten feryada başlar; Yarabbi, bana ne verdiysen verdim, yoksul kaldım.
-
ریختم سرمایه بر پاک و پلید ** ای شه سرمایهده هل من مزید
- Sermayemi temize pise döktüm sarf ettim. Ey sermaye veren, daha yok mu?
-
ابر را گوید ببر جای خوشش ** هم تو خورشیدا به بالا بر کشش
- Allah buluta onu iyi bir yere götür der. Güneşe de ey güneş der onu yukarıya çek!
-
راههای مختلف میراندش ** تا رساند سوی بحر بیحدش 220
- Onu türlü türlü yollara sürer, nihayet ucu bucağı olmayan denize ulaştırır.
-
خود غرض زین آب جان اولیاست ** کو غسول تیرگیهای شماست
- Bu sudan maksat velilerin canıdır. O can, sizin kirliliklerinizi iyiden iyiye yıkar, arıtır.
-
چون شود تیره ز غدر اهل فرش ** باز گردد سوی پاکی بخش عرش
- Yeryüzündekilerin hıyanetliklerinden bunaldı mı yine arşa, temizlik bağışlayana gider.
-
باز آرد زان طرف دامن کشان ** از طهارات محیط او درسشان
- Yine o taraftan eteğini çeke çeke gelir, o okyanusun temizliklerinden yeryüzündekilere ders vermeye koşar.
-
ز اختلاط خلق یاید اعتدال ** آن اسفر جوید که ارحنا یا بلال
- Halkla karışmadan yoruldu mu o sefer “ey Bilal, sesinle bize bir huzur ver, bir istirahat ver.”
-
ای بلال خوش نوای خوش صهیل ** میذنه بر رو بزن طبل رحیل 225
- Ey güzel sesli Bilal ezan okunan yere çık, göç davulunu çal der.
-
جان سفر رفت و بددن اندر قیام ** وقت رجعت زین سبب گوید سلام
- Can sefere gitti beden kıyamda. Bu yüzden namaz bitince selam verilir işte.
-
از تیمم وا رهاند جمله را ** وز تحری طالبان قبله را
- Herkesi teyemmüm kurtarır, kıble arayanları aramaktan vaz geçirir, kıbleyi gösterir.
-
این مثل چون واسطهست اندر کلام ** واسطه شرطست بهر فهم عام
- Bu misal getirme söz arasında bir vasıtadır. Herkesin anlaması için vasıta şarttır.
-
اندر آتش کی رود بیواسطه ** جز سمندر کو رهید از رابطه
- Bir delile bağlanmadan kurtulmuş olan semenderden başka kim, vasıtasız ateşe girebilir?
-
واسطهی حمام باید مر ترا ** تا ز آتش خوش کنی تو طبع را 230
- Tabiatını ateşle hoş bir hale getirmen için vasıtan hamamdır.
-
چون نتانی شد در آتش چون خلیل ** گشت حمامت رسول آبت دلیل
- Halil gibi ateşe giremeyeceğinden hamam sana elçi oldu, su da delil.
-
سیری از حقست لیک اهل طبع ** کی رسد بیواسطهی نان در شبع
- Doymak Allahdandır ama tabiat ehli, ekmeksiz nasıl olur da doyar?
-
لطف از حقست لیکن اهل تن ** درنیابد لطف بیپردهی چمن
- Lütuf Allahdandır ama ten ehli, çayırlık çimenlik perdesi olmaksızın o lütfu bulamaz.
-
چون نماند واسطهی تن بیحجاب ** همچو موسی نور مه یابد ز جیب
- Fakat perdesiz bir halde ten vasıtası kalmayınca insan, Musa gibi ayın nurunu yeninden yakasından görür, bulur.
-
این هنرها آب را هم شاهدست ** که اندرونش پر ز لطف ایزدست 235
- Bu hünerler de, suyun gönlünün Allah lütfu ile dopdolu olduğuna tanıktır.
-
گواهی فعل و قول بیرونی بر ضمیر و نور اندرونی
- Dışarıdan görünen iş ve sözün içe ve içteki nura tanıklığı
-
فعل و قول آمد گواهان ضمیر ** زین دو بر باطن تو استدلال گیر
- İş ve söz, için tanıklarıdır. Bu ikisine bak da için nasıl anla.