هم نجنبید و نجنبانید سر ** وا نکرد از امتحان هم او بصر

Ne vücudunu oynattı, ne başını. Ne de gözünü açtı.

پس بگفتند این ضعیف بی‌مراد ** از مجاعت سکته اندر اوفتاد 2410

Bunun üzerine bu zavallı zayıf, açlıktan ölüm haline gelmiş dediler.

نان بیاوردند و در دیگی طعام ** تا بریزندش به حلقوم و به کام

Ekmek ve bir kap içinde yemek getirdiler. Boğazına dökmek istediler.

پس بقاصد مرد دندان سخت کرد ** تا ببیند صدق آن میعاد مرد

Zahit, rızkın, insana çaresiz yetişip geleceği hakkındaki sözü iyice anlamak için inadına dişlerini sıktı.

رحمشان آمد که این بس بی‌نواست ** وز مجاعت هالک مرگ و فناست

Kervan halkı acıdılar. Bu zavallı, tamamiyle bitmiş, açlıktan ölüm haline gelmiş dediler.

کارد آوردند قوم اشتافتند ** بسته دندانهاش را بشکافتند

Koşup bıçak getirdiler, ağzına dayayıp dişlerini zorla açtılar.

ریختند اندر دهانش شوربا ** می‌فشردند اندرو نان‌پاره‌ها 2415

Ağzına çorba döktüler, ekmek parçaları tıktılar.

گفت ای دل گرچه خود تن می‌زنی ** راز می‌دانی و نازی می‌کنی

Adam dedi ki: Gönül, susuyorsun ama sırrı biliyorsun da kendini naza çekiyorsun.

گفت دل دانم و قاصد می‌کنم ** رازق الله است بر جان و تنم

Gönlü cevap verdi. Biliyorum ki canıma da rızık veren Tanrıdır, tenime de. Bunu da mahsustan yapıyorum.

امتحان زین بیشتر خود چون بود ** رزق سوی صابران خوش می‌رود

Bundan fazla sınama, deneme olur mu? Rızık, sabredenlere ne güzel yetişiyor bak.

جواب دادن روبه خر را و تحریض کردن او خر را بر کسب

Tilkinin eşeğe cevap vermesi ve onu kazanca teşvik etmesi

گفت روبه این حکایت را بهل ** دستها بر کسب زن جهد المقل

Tilki dedi ki: Bu hikâyeleri bırak da az bile olsa elini kazanca at!

دست دادستت خدا کاری بکن ** مکسبی کن یاری یاری بکن 2420

Tanrı sana el vermiştir, bir iş yap. Kazan da bir dosta da yardımda bulun.

هر کسی در مکسبی پا می‌نهد ** یاری یاران دیگر می‌کند

Herkes, bir kazanca yürümüş, başka dostlarına da, yardım ediyor.

زانک جمله کسب ناید از یکی ** هم دروگر هم سقا هم حایکی

Bütün kazancı bir kişi elde edemez. Bir kişi, hem dülger, hem saka, hem terzi olamaz ya.

این بهنبازیست عالم بر قرار ** هر کسی کاری گزیند ز افتقار

Âlemin kararı böyledir. Herkes, yoksulluğundan bir işe sarılmıştır.

طبل‌خواری در میانه شرط نیست ** راه سنت کار و مکسب کردنیست

Ortada bedava yemek şart değildir. Sünnet olan yol, iş işlemek ve bir şey kazanmaktır.

جواب گفتن خر روباه را کی توکل بهترین کسبهاست کی هر کسبی محتاجست به توکل کی ای خدا این کار مرا راست آر و دعا متضمن توکلست و توکل کسبی است کی به هیچ کسبی دیگر محتاج نیست الی آخره

Eşeğin, tilkiye Tanrı'ya dayanmak kazançların en iyisidir. Çünkü herkes ona muhtaçtır. Herkes, yarabbi, bana bu işi rasgetir diye dua eder. Duada Tanrı'ya dayanma vardır. Tanrı'ya dayanmak, öyle bir kazançtır ki bu kazancı elde edenin, başka hiç bir kazanca ihtiyacı yoktur ve saire diye cevap vermesi

گفت من به از توکل بر ربی ** می‌ندانم در دو عالم مکسبی 2425

Eşek dedi ki: Ben Tanrı'ya dayanmadan daha iyi bir kâr bilmiyorum. İki âlemde de en iyi kazanç budur.

کسب شکرش را نمی‌دانم ندید ** تا کشد رزق خدا رزق و مزید

Ona şükretme kazancının eşini göremiyorum. Tanrıya şükür, rızkı artırır.

بحثشان بسیار شد اندر خطاب ** مانده گشتند از سال و از جواب

Aralarındaki bahis uzadı. Nihayet sualden de kaldılar, cevaptan da.

بعد از آن گفتش بدان در مملکه ** نهی لا تلقوا بایدی تهلکه

Tilki, bundan sonra ona "Nefislerinizi, ellerinizle tehlikeye atmayın" emrini söyledi.

صبر در صحرای خشک و سنگ‌لاخ ** احمقی باشد جهان حق فراخ

Kuru ve kayalık bir sahrada sabretmek ahmaklıktır. Tanrı'nın âlemi geniş.

نقل کن زینجا به سوی مرغزار ** می‌چر آنجا سبزه گرد جویبار 2430

Buradan çayırlığa göç. Orada ırmak kenarında yeşil otlar otla.

مرغزاری سبز مانند جنان ** سبزه رسته اندر آنجا تا میان

Cennet gibi yemyeşil bir çayırlık. Orada yeşillikler bitmiş, ta bele kadar büyümüş.

خرم آن حیوان که او آنجا شود ** اشتر اندر سبزه ناپیدا شود

Ne mutlu o hayvana ki oraya varır. Deve bile o yeşillikte kaybolur.

هر طرف در وی یکی چشمه‌ی روان ** اندرو حیوان مرفه در امان

Orada her yanda bir kaynak akmada. Orada hayvanlar, amana kavuşmuş, hepsi rahattaydı.