از منافق عذر رد آمد نه خوب ** زانک در لب بود آن نه در قلوب

بوی سیبش هست جزو سیب نیست ** بو درو جز از پی آسیب نیست

حمله‌ی زن در میان کارزار ** نشکند صف بلک گردد کارزار

گرچه می‌بینی چو شیر اندر صفش ** تیغ بگرفته همی‌لرزد کفش 2460

وای آنک عقل او ماده بود ** نفس زشتش نر و آماده بود

لاجرم مغلوب باشد عقل او ** جز سوی خسران نباشد نقل او

ای خنک آن کس که عقلش نر بود ** نفس زشتش ماده و مضطر بود

عقل جزوی‌اش نر و غالب بود ** نفس انثی را خرد سالب بود

حمله‌ی ماده به صورت هم جریست ** آفت او هم‌چو آن خر از خریست 2465

وصف حیوانی بود بر زن فزون ** زانک سوی رنگ و بو دارد رکون

رنگ و بوی سبزه‌زار آن خر شنید ** جمله حجتها ز طبع او رمید

تشنه محتاج مطر شد وابر نه ** نفس را جوع البقر بد صبر نه

اسپر آهن بود صبر ای پدر ** حق نبشته بر سپر جاء الظفر

صد دلیل آرد مقلد در بیان ** از قیاسی گوید آن را نه از عیان 2470

مشک‌آلودست الا مشک نیست ** بوی مشکستش ولی جز پشک نیست

تا که پشکی مشک گردد ای مرید ** سالها باید در آن روضه چرید

که نباید خورد و جو هم‌چون خران ** آهوانه در ختن چر ارغوان

جز قرنفل یا سمن یا گل مچر ** رو به صحرای ختن با آن نفر

معده را خو کن بدان ریحان و گل ** تا بیابی حکمت و قوت رسل 2475

خوی معده زین که و جو باز کن ** خوردن ریحان و گل آغاز کن

معده‌ی تن سوی کهدان می‌کشد ** معده‌ی دل سوی ریحان می‌کشد

هر که کاه و جو خورد قربان شود ** هر که نور حق خورد قرآن شود

نیم تو مشکست و نیمی پشک هین ** هین میفزا پشک افزا مشک چین

آن مقلد صد دلیل و صد بیان ** در زبان آرد ندارد هیچ جان 2480

چونک گوینده ندارد جان و فر ** گفت او را کی بود برگ و ثمر