ظن نیکو بر بر اخوان صفا ** گرچه آید ظاهرا زیشان جفا

این خیال و وهم بد چون شد پدید ** صد هزاران یار را از هم برید

مشفقی گر کرد جور و امتحان ** عقل باید که نباشد بدگمان 2645

خصاه من بدرگ نبودم زشت‌اسم ** آنک دیدی بد نبد بود آن طلسم

ور بدی بد آن سگالش قدرا ** عفو فرمایند یاران زان خطا

عالم وهم و خیال طمع و بیم ** هست ره‌رو را یکی سدی عظیم

نقشهای این خیال نقش‌بند ** چون خلیلی را که که بد شد گزند

گفت هذا ربی ابراهیم راد ** چونک اندر عالم وهم اوفتاد 2650

ذکر کوکب را چنین تاویل گفت ** آن کسی که گوهر تاویل سفت

عالم وهم و خیال چشم‌بند ** آنچنان که را ز جای خویش کند

تا که هذا ربی آمد قال او ** خربط و خر را چه باشد حال او

غرق گشته عقلهای چون جبال ** در بحار وهم و گرداب خیال

کوهها را هست زین طوفان فضوح ** کو امانی جز که در کشتی نوح 2655

زین خیال ره‌زن راه یقین ** گشت هفتاد و دو ملت اهل دین

مرد ایقان رست از وهم و خیال ** موی ابرو را نمی‌گوید هلال

وآنک نور عمرش نبود سند ** موی ابروی کژی راهش زند

صد هزاران کشتی با هول و سهم ** تخته تخته گشته در دریای وهم

کمترین فرعون چست فیلسوف ** ماه او در برج وهمی در خسوف 2660

کس نداند روسپی‌زن کیست آن ** وانک داند نیستش بر خود گمان

چون ترا وهم تو دارد خیره‌سر ** از چه گردی گرد وهم آن دگر

عاجزم من از منی خویشتن ** چه نشستی پر منی تو پیش من

بی‌من و مایی همی‌جویم به جان ** تا شوم من گوی آن خوش صولجان

هر که بی‌من شد همه من‌ها خود اوست ** دوست جمله شد چو خود را نیست دوست 2665

آینه بی‌نقش شد یابد بها ** زانک شد حاکی جمله نقشها

حکایت شیخ محمد سررزی غزنوی قدس الله سره

زاهدی در غزنی از دانش مزی ** بد محمد نام و کفیت سررزی