چون خیالی می‌شود در زهد تن ** تا خیالات از درونه روفتن

İçteki hayallerin süpürülmesi için beden, riyazatla hayale döner.

غالب شدن مکر روبه بر استعصام خر

Eşeğin hile yüzünden tilkiye alet olması

خر بسی کوشید و او را دفع گفت ** لیک جوع الکلب با خر بود جفت

Eşek bir hayli çalıştı, tilkiden korundu. Fakat köpek gibi acıkmıştı, açlı kendisine eş olmuştu.

غالب آمد حرص و صبرش بد ضعیف ** بس گلوها که برد عشق رغیف

Hırsı üstün geldi, sabrı zayıfladı. Ekmek sevdası, nice boğazlan yırtmıştır.

زان رسولی کش حقایق داد دست ** کاد فقر ان یکن کفر آمدست

Kendisine hakikatler keşfedilen Peygamber, onun için "Az kaldı yoksulluk, küfür olayazdi" dedi.

گشته بود آن خر مجاعت را اسیر ** گفت اگر مکرست یک ره مرده گیر 2820

O eşek, açlığa tutsak olmuştu. Hileyse bile dedi, tut ki öldüm.

زین عذاب جوع باری وا رهم ** گر حیات اینست من مرده بهم

Bari bu açlık azabından kurtulurum ya. Yaşayış buysa ölüm bence daha iyi.

گر خر اول توبه و سوگند خورد ** عاقبت هم از خری خبطی بکرد

Önce tövbe etmiş, and içmişti ama nihayet eşekliğinden tövbesini de bozdu, andını da.

حرص کور و احمق و نادان کند ** مرگ را بر احمقان آسان کند

Hırs, insanı kör, ahmak eder, bilgisiz bir hale sokar, ölümü kolaylaştırır.

نیست آسان مرگ بر جان خران ** که ندارند آب جان جاودان

Halbuki ölüm, eşeklere kolay değildir. Çünkü ebedî canları yoktur ki.

چون ندارد جان جاوید او شقیست ** جرات او بر اجل از احمقیست 2825

Ebedî canı olmadığı için de kötülükte bulunan birisidir. Ecele cüreti, ahmaklıktandır.

جهد کن تا جان مخلد گردد ** تا به روز مرگ برگی باشدت

Çalış da ebedî cana ulaş, ölüm gününde de elinde bir azık bulunsun.

اعتمادش نیز بر رازق نبود ** که بر افشاند برو از غیب جود

Kötü kişinin rızık veren Tanrıya güveni yoktur. Gayıptan ona rızkının cömertçe saçıldığına inanmaz.

تاکنونش فضل بی‌روزی نداشت ** گرچه گه‌گه بر تنش جوعی گماشت

Gerçi zaman zaman ona bir açlık verdi, verdi ama Tanrı ihsanı, şimdiye kadar onu rızıksız bırakmadı.

گر نباشد جوع صد رنج دگر ** از پی هیضه بر آرد از تو سر

Eğer açlık olmasaydı imtilâya tutulurdun, ondan sonra da sende daha yüzlerce illet başgösterirdi.

رنج جوع اولی بود خود زان علل ** هم به لطف و هم به خفت هم عمل 2830

Açlık illeti, hem lâtif oluş, hem hafif bir hale geliş, hem de Tanrı'ya yalvarıp ibadette bulunuş bakımından o illetlerden elbette daha iyidir.

رنج جوع از رنجها پاکیزه‌تر ** خاصه در جوعست صد نفع و هنر

Açlık zahmeti, illetlerden daha iyidir; hele açlıkta yüzlerce fayda ve hüner de varken.

در بیان فضیلت احتما و جوع

Az yeyiş ve açlığın iyiliği

جوع خود سلطان داروهاست هین ** جوع در جان نه چنین خوارش مبین

Kendine gel, açlık, ilâçların padişahıdır. Açlığı canla başla kabul et, onu böyle hor görme.

جمله ناخوش از مجاعت خوش شدست ** جمله خوشها بی‌مجاعتها ردست

Bütün hastalıklar, açlıkla iyileşir. Bütün ilâçlar, aç olmadıkça sana tesir etmez.

مثل

Örnek

آن یکی می‌خورد نان فخفره ** گفت سایل چون بدین استت شره

Birisi küflü ekmek yiyordu. Bir adam, neden bu kadar haris ve aç gözlü oldun? diye sordu?

گفت جوع از صبر چون دوتا شود ** نان جو در پیش من حلوا شود 2835

Dedi ki: Sabrın sonucunda açlık, iki misli arttı mı arpa ekmeği bile bana helva gelir.

پس توانم که همه حلوا خورم ** چون کنم صبری صبورم لاجرم

Sabrettim, sabırlı oldum mu daima helva yemiş olurum.

خود نباشد جوع هر کس را زبون ** کین علف‌زاریست ز اندازه برون

Zaten açlık, herkese zebun olmaz ki. Bu açlık, hadden aşırı bir otlaktır.

جوع مر خاصان حق را داده‌اند ** تا شوند از جوع شیر زورمند

Açlığı, onunla güçlü kuvvetli aslan kesilsinler diye ancak Tanrı haslarına vermişlerdir.

جوع هر جلف گدا را کی دهند ** چون علف کم نیست پیش او نهند

Açlığı, öyle her âdi yoksula nerden verecekler? Ot az değil a, önüne koyuverirler.

که بخور که هم بدین ارزانیی ** تو نه‌ای مرغاب مرغ نانیی 2840

Ye derler, sen ancak buna lâyıksın. Suda yüzen kuş değilsin sen, ekmek yiyen bir kuşsun.

حکایت مریدی کی شیخ از حرص و ضمیر او واقف شد او را نصیحت کرد به زبان و در ضمن نصیحت قوت توکل بخشیدش به امر حق

Bir şeyhin, dervişin içini okuyup hırsını anlaması, ona dille nasihat vererekTanrı emriyle Tanrı'ya dayanma kuvvetini bağışlaması