گفت نادر چیز می‌جویی ولیک ** غافل از حکم و قضایی بین تو نیک

گفت نادر چیز می‌جویی ولیک ** غافل از حکم و قضایی بین تو نیک 2895

Bunu duyan, nadir bulunur bir şey arıyorsun, fakat kaza ve kaderden gafilsin dedi iyi bak.

ناظر فرعی ز اصلی بی‌خبر ** فرع ماییم اصل احکام قدر

Sen, fer'e bakıyorsun; asıldan haberin bile yok. Biz fer'iz, asıl olan kader hükümleridir.

چرخ گردان را قضا گمره کند ** صدعطارد را قضا ابله کند

Kaza ve kader, dönüp duran gökyüzünün bile yolunu kaybeder. Yüzlerce Utarid'i kaza ve kader, aptallaştırır.

تنگ گرداند جهان چاره را ** آب گرداند حدید و خاره را

Çare âlemini daraltır, demirle mermeri bile eritir, su haline getirir.

ای قراری داده ره را گام گام ** خام خامی خام خامی خام خام

Ey bu yolu adım adım adımlamaya karar veren kişi, sen hamın hamısın, hamın hamısın, hamın hamı!

چون بدیدی گردش سنگ آسیا ** آب جو را هم ببین آخر بیا 2900

Değirmen taşının dönüşünü gördün, bari gel de dereyi de gör.

خاک را دیدی برآمد در هوا ** در میان خاک بنگر باد را

Toprağı, tozu havalanmış görmedesin, toprağın arasında yeli de gör.

دیگهای فکر می‌بینی به جوش ** اندر آتش هم نظر می‌کن به هوش

Düşünce kaplarını kaynar görmedesin, aklın başına devşir de ateşe de bak.

گفت حق ایوب را در مکرمت ** من بهر موییت صبری دادمت

Tanrı, Eyyub'a ihsanlarını söylerken ben, senin her kılına bir sabır verdim dedi.

هین به صبر خود مکن چندین نظر ** صبر دیدی صبر دادن را نگر

Kendine gel de sabrına bu kadar bakma. Sabrı gördün, sabır vereni de gör.

چند بینی گردش دولاب را ** سر برون کن هم ببین تیز آب را 2905

Dolabın dönüşünü ne vakte dek göreceksin? Başını çevir de hızlı ve coşkun coşkun akan suyu da gör.

تو همی‌گویی که می‌بینم ولیک ** دید آن را بس علامتهاست نیک

Görüyorum deyip duruyorsun ama onu .görmenin birçok ayan beyan nişaneleri vardır.

گردش کف را چو دیدی مختصر ** حیرتت باید به دریا در نگر

Şöyle denizin köpüğünü görüverdin mi hayran olman lâzım ki denizi de göresin.

آنک کف را دید سر گویان بود ** وانک دریا دید او حیران بود

Köpüğü gören, sırlar söyler. Fakat denizi gören şaşırır kalır.

آنک کف را دید نیتها کند ** وانک دریا دید دل دریا کند

Köpüğü gören, niyetlerde bulunur; denizi gören, gönlünü deniz haline getirir.

آنک کفها دید باشد در شمار ** و آنک دریا دید شد بی‌اختیار 2910

Köpükleri gören, onları sayar döker. Denizi görenin irade ve ihtiyarı kalmaz.

آنک او کف دید در گردش بود ** وانک دریا دید او بی‌غش بود

Köpüğü gören dönüp dolaşmaya düşer. Denizi görende hiçbir gıllügiş kalmaz.

دعوت کردن مسلمان مغ را

Müslümanın bir Mecusiyi dine davet etmesi. Şeytanın, Tanrı kapısındaki hali

مر مغی را گفت مردی کای فلان ** هین مسلمان شو بباش از مومنان

Bir adam, Mecusinin birine, yahu, gel de müslüman ol, müslümanlar arasına karış dedi.

گفت اگر خواهد خدا مومن شوم ** ور فزاید فضل هم موقن شوم

Mecusi dedi ki: Tanrı dilerse imana gelirim, ihsanını çoğaltırsa yakın elde ederim dedi.

گفت می‌خواهد خدا ایمان تو ** تا رهد از دست دوزخ جان تو

Müslüman dedi ki: Tanrı, senin imana gelmeni canını cehennemden kurtarmak diler.

لیک نفس نحس و آن شیطان زشت ** می‌کشندت سوی کفران و کنشت 2915

Ama kötü nefsin, o çirkin Şeytanın seni küfür tarafının, kilisenin bulunduğu yere çekmektedir.

گفت ای منصف چو ایشان غالب‌اند ** یار او باشم که باشد زورمند

Mecusi, ey insaf sahibi dedi, mademki onlar üstün, ben de güçlü kuvvetli, olana dost olurum.

یار آن تانم بدن کو غالبست ** آن طرف افتم که غالب جاذبست

Üstün olana dost olabilir, beni daha fazla ve kuvvetle çekenin bulunduğu yere gidebilirim.

چون خدا می‌خواست از من صدق زفت ** خواست او چه سود چون پیشش نرفت

Tanrı, benden adamakıllı öz doğruluğu istiyormuş. Dileği yerine gelmedikten sonra ne fayda?

نفس و شیطان خواست خود را پیش برد ** وآن عنایت قهر گشت و خرد و مرد

Nefis ve Şeytan, kendi dileğini yürüttükten sonra Tanrı inayeti kahroldu, paramparça oldu demektir