گفتن ذره مرادی دان خفی ** محرم دریا نه‌ای این دم کفی

آفتاب نیر ایمان شیخ ** گر نماید رخ ز شرق جان شیخ

جمله پستی گنج گیرد تا ثری ** جمله بالا خلد گیرد اخضری

او یکی جان دارد از نور منیر ** او یکی تن دارد از خاک حقیر 3405

ای عجب اینست او یا آن بگو ** که بماندم اندرین مشکل عمو

گر وی اینست ای برادر چیست آن ** پر شده از نور او هفت آسمان

ور وی آنست این بدن ای دوست چیست ** ای عجب زین دو کدامین است و کیست

حکایت آن زن کی گفت شوهر را کی گوشت را گربه خورد شوهر گربه را به ترازو بر کشید گربه نیم من برآمد گفت ای زن گوشت نیم من بود و افزون اگر این گوشتست گربه کو و اگر این گربه است گوشت کو

بود مردی کدخدا او را زنی ** سخت طناز و پلید و ره‌زنی

هرچه آوردی تلف کردیش زن ** مرد مضطر بود اندر تن زدن 3410

بهر مهمان گوشت آورد آن معیل ** سوی خانه با دو صد جهد طویل

زن بخوردش با کباب و با شراب ** مرد آمد گفت دفع ناصواب

مرد گفتش گوشت کو مهمان رسید ** پیش مهمان لوت می‌باید کشید

گفت زن این گربه خورد آن گوشت را ** گوشت دیگر خر اگر باشد هلا

گفت ای ایبک ترازو را بیار ** گربه را من بر کشم اندر عیار 3415

بر کشیدش بود گربه نیم من ** پس بگفت آن مرد کای محتال زن

گوشت نیم من بود و افزون یک ستیر ** هست گربه نیم‌من هم ای ستیر

این اگر گربه‌ست پس آن گوشت کو ** ور بود این گوشت گربه کو بجو

بایزید ار این بود آن روح چیست ** ور وی آن روحست این تصویر کیست

حیرت اندر حیرتست ای یار من ** این نه کار تست و نه هم کار من 3420

هر دو او باشد ولیک از ریع زرع ** دانه باشد اصل و آن که پره فرع

حکمت این اضداد را با هم ببست ** ای قصاب این گردران با گردنست

روح بی‌قالب نداند کار کرد ** قالبت بی‌جان فسرده بود و سرد

قالبت پیدا و آن جانت نهان ** راست شد زین هر دو اسباب جهان

خاک را بر سر زنی سر نشکند ** آب را بر سر زنی در نشکند 3425

گر تو می‌خواهی که سر را بشکنی ** آب را و خاک را بر هم زنی