هر که عدل عمرش ننمود دست ** پیش او حجاج خونی عادلست

Kime Ömer'in adaleti, el vermezse onca kanlı kaatil Haccac, âdildir.

دختران را لعبت مرده دهند ** که ز لعب زندگان بی‌آگهند

Kızlara cansız bebekleri oyuncak diye verirler. Çünkü onlar, diri oyuncaktan bir şey anlamazlar ki.

چون ندارند از فتوت زور و دست ** کودکان را تیغ چوبین بهترست

Küçük erkek çocuklar, erliklerinden bir şey anlamazlar, güçleri kuvvetleri yoktur. Onun için onlara tahta kılıç daha yeğdir.

کافران قانع بنقش انبیا ** که نگاریده‌ست اندر دیرها

Kâfirler, peygamberlerin kiliselerde yapılmış olan resimleriyle kanaat ederler.

زان مهان ما را چو دور روشنیست ** هیچ‌مان پروای نقش سایه نیست 3600

Fakat o ay parçaları, bizim için apaydın olduğundan resimlerine aldırış bile etmeyiz.

این یکی نقشش نشسته در جهان ** وآن دگر نقشش چو مه در آسمان

Onların birer sureti, bu âlemdedir ama birer sureti de ay gibi gökyüzündedir.

این دهانش نکته‌گویان با جلیس ** و آن دگر با حق به گفتار و انیس

Bu suretteki ağızları, onlarla düşüp kalkanla konuşur, nükteler söyler. O suretteki ağızları ise Tanrı ile konuşur.

گوش ظاهر این سخن را ضبط کن ** گوش جانش جاذب اسرار کن

Görünen kulak, bu sözü duyar, beller. Can kulağıysa Kün emrinin sırlarını işitir.

چشم ظاهر ضابط حلیه‌ی بشر ** چشم سر حیران مازاغ البصر

Ten gözü, insanın şeklini görür, beller. Can gözü, Mazagalbasar sırrını görür, hayran olur.

پای ظاهر در صف مسجد صواف ** پای معنی فوق گردون در طواف 3605

Görünen ayak, mescit safında durur, mâna ayağı, göğün üstünde tavafta bulunur.

جزو جزوش را تو بشمر هم‌چنین ** این درون وقت و آن بیرون حین

İşte her cüz'ü böyle say... bu, vakit içindedir, zamana bağlıdır, oysa ondan da hariçtir.

این که در وقتست باشد تا اجل ** وان دگر یار ابد قرن ازل

Zamana bağlı olan, ecele kadar durur, öbürüyse, ebediyete dost, ezele eştir.

هست یک نامش ولی الدولتین ** هست یک نعتش امام القبلتین

Bir adı iki devlet sahibidir, bir sıfatı iki kıble imamı.

خلوت و چله برو لازم نماند ** هیچ غیمی مر ورا غایم نماند

Ona ne halvetin lüzumu vardır, ne çilenin. Hiçbir bulut, onu örtemez.

قرص خورشیدست خلوت‌خانه‌اش ** کی حجاب آرد شب بیگانه‌اش 3610

Halvet yurdu, güneş değirmisidir, artık ona nasıl olur da yabancı gece, perde kesilir?

علت و پرهیز شد بحران نماند ** کفر او ایمان شد و کفران نماند

Hastalık ve perhiz zamanı geçti, buhran kalmadı. Küfür, iman oldu, küfran kalmadı.

چون الف از استقامت شد به پیش ** او ندارد هیچ از اوصاف خویش

Elif gibi, doğruluğu yüzünden öne geçmiştir. Onda kendi sıfatlarından hiçbir şey kalmamıştır.

گشت فرد از کسوه‌ی خوهای خویش ** شد برهنه جان به جان‌افزای خویش

Kendi huylarından çıkmış tek olmuş... canı, canına can katan sevgiliyse çırçıplak bir hale gelmiştir.

چون برهنه رفت پیش شاه فرد ** شاهش از اوصاف قدسی جامه کرد

O tek ve benzersiz, eşsiz örneksiz padişahın huzuruna çırçıplak gidince padişah, ona kendi kutlu sıfatlarından bir elbise giydirmiştir.

خلعتی پوشید از اوصاف شاه ** بر پرید از چاه بر ایوان جاه 3615

Padişahın sıfatlarından bir elbiseye bürünmüş, kuyudan mevki ve ikbal sayvanının üstüne uçmuştur.

این چنین باشد چو دردی صاف گشت ** از بن طشت آمد او بالای طشت

Tortulu bir şey saf oldu mu böyle olur. Tıpkı onun gibi o da tasın dibinden üstüne çıkmıştır.

در بن طشت از چه بود او دردناک ** شومی آمیزش اجزای خاک

Tasın dibindeyken tortuluydu, toprak cüzülerı, ona karışmış, o şomluk onu bulandırmıştı.

یار ناخوش پر و بالش بسته بود ** ورنه او در اصل بس برجسته بود

Hiç de hoş olmayan dost, onun kolunu kanadını bağlamıştı. Fakat o, aslında yüceydi.

چون عتاب اهبطوا انگیختند ** هم‌چو هاروتش نگون آویختند

"Yeryüzüne inin" sesi gelince onu Harut gibi baş aşağı asakodu.

بود هاروت از ملاک آسمان ** از عتابی شد معلق هم‌چنان 3620

Harut, gökteki meleklerdendi, bir azar yüzünden öylece asılı kaldı.