خلوت و چله برو لازم نماند ** هیچ غیمی مر ورا غایم نماند

Ona ne halvetin lüzumu vardır, ne çilenin. Hiçbir bulut, onu örtemez.

قرص خورشیدست خلوت‌خانه‌اش ** کی حجاب آرد شب بیگانه‌اش 3610

Halvet yurdu, güneş değirmisidir, artık ona nasıl olur da yabancı gece, perde kesilir?

علت و پرهیز شد بحران نماند ** کفر او ایمان شد و کفران نماند

Hastalık ve perhiz zamanı geçti, buhran kalmadı. Küfür, iman oldu, küfran kalmadı.

چون الف از استقامت شد به پیش ** او ندارد هیچ از اوصاف خویش

Elif gibi, doğruluğu yüzünden öne geçmiştir. Onda kendi sıfatlarından hiçbir şey kalmamıştır.

گشت فرد از کسوه‌ی خوهای خویش ** شد برهنه جان به جان‌افزای خویش

Kendi huylarından çıkmış tek olmuş... canı, canına can katan sevgiliyse çırçıplak bir hale gelmiştir.

چون برهنه رفت پیش شاه فرد ** شاهش از اوصاف قدسی جامه کرد

O tek ve benzersiz, eşsiz örneksiz padişahın huzuruna çırçıplak gidince padişah, ona kendi kutlu sıfatlarından bir elbise giydirmiştir.

خلعتی پوشید از اوصاف شاه ** بر پرید از چاه بر ایوان جاه 3615

Padişahın sıfatlarından bir elbiseye bürünmüş, kuyudan mevki ve ikbal sayvanının üstüne uçmuştur.

این چنین باشد چو دردی صاف گشت ** از بن طشت آمد او بالای طشت

Tortulu bir şey saf oldu mu böyle olur. Tıpkı onun gibi o da tasın dibinden üstüne çıkmıştır.

در بن طشت از چه بود او دردناک ** شومی آمیزش اجزای خاک

Tasın dibindeyken tortuluydu, toprak cüzülerı, ona karışmış, o şomluk onu bulandırmıştı.

یار ناخوش پر و بالش بسته بود ** ورنه او در اصل بس برجسته بود

Hiç de hoş olmayan dost, onun kolunu kanadını bağlamıştı. Fakat o, aslında yüceydi.

چون عتاب اهبطوا انگیختند ** هم‌چو هاروتش نگون آویختند

"Yeryüzüne inin" sesi gelince onu Harut gibi baş aşağı asakodu.

بود هاروت از ملاک آسمان ** از عتابی شد معلق هم‌چنان 3620

Harut, gökteki meleklerdendi, bir azar yüzünden öylece asılı kaldı.

سرنگون زان شد که از سر دور ماند ** خویش را سر ساخت و تنها پیش راند

Baş aşağı asılı kalmasının sebebi, baştan çıkması, kendisini baş sanması ve yalnızca öne geçmeye kalkışmasıydı.

آن سپد خود را چو پر از آب دید ** کر استغنا و از دریا برید

Sepet, kendisini suyla dolu görünce nazlandı, istiğnaya girişti de sudan çekildi hani.

بر جگر آبش یکی قطره نماند ** بحر رحمت کرد و او را باز خواند

Fakat ciğerinde bir katrecik suyu bile kalmadı. Bunun üzerine deniz, acıdı da onu tekrar davet etti.

رحمتی بی‌علتی بی‌خدمتی ** آید از دریا مبارک ساعتی

Denizden sebepsiz bir hizmet karşılığı olmaksızın rahmet gelir. Bu, ne kutlu andır.

الله الله گرد دریابار گرد ** گرچه باشند اهل دریابار زرد 3625

Tanrı hakkı için denizin etrafında dönüp dolaşmak, denizde gezenlerin yüzleri, sarı olsa bile aldırış etmemek gerek.

تا که آید لطف بخشایش‌گری ** سرخ گردد روی زرد از گوهری

Denizin etrafında dönüp dolaşmak ki Tanrı’nın lûtfu, bağışlaması gelip çatıversin de sararmış yüz, bir mücevher bularak kızarsın.

زردی رو بهترین رنگهاست ** زانک اندر انتظار آن لقاست

Yüzün sarı rengi, renklerin en iyisidir. Çünkü o yüze kavuşmayı beklemektedir.

لیک سرخی بر رخی که آن لامعست ** بهر آن آمد که جانش قانعست

Fakat bir adamın yüzünde parlayıp duran kırmızılık, o adamın canının, bulunduğuna kani olmasındandır.

که طمع لاغر کند زرد و ذلیل ** نیست او از علت ابدان علیل

Halbuki insanı zayıflatan, alçaltan, sarartıp solduran tamahtır. Bu solgunluk ve arıklık, bedene ait illetlerden değildir.

چون ببیند روی زرد بی‌سقم ** خیره گردد عقل جالینوس هم 3630

Hastalıksız bir sarı yüz görse Calinas'un bile aklı şaşar.

چون طمع بستی تو در انوار هو ** مصطفی گوید که ذلت نفسه

Fakat tamahı bağladın mı Tanrı nurlarına dalarsın. Mustafa, bunun için "Tamaha düşenin nefsi alçalır" demiştir.

نور بی‌سایه لطیف و عالی است ** آن مشبک سایه‌ی غربالی است

Gölgesiz nur, lâtiftir, yücedir. Kafes kafes vuran nura, bir kalburdan aksetmededir. O kafes şeklindeki gölge, kalburun gölgesidır.

عاشقان عریان همی‌خواهند تن ** پیش عنینان چه جامه چه بدن

Âşıklar, bedenlerinin çıplak olmasını isterler. Fakat erkekliği olmıyana ha elbise olmuş, ha olmamış!