گر بدی غیر تو در دم لا شدی ** صید چشم و سخره‌ی افنا شدی

Allah eğer senden başka biri olsaydı derhal yok olur, o nazara avlanır erir giderdi.

لیک آمد عصمتی دامن‌کشان ** وین که لغزیدی بد از بهر نشان

Fakat benim korumam, eteğini çemreyip geldi de kurtuldun, yalnız bu titreyişin, bu sürçmen, bu sırrı sana bildirmek içindi dedi.

عبرتی گیر اندر آن که کن نگاه ** برگ خود عرضه مکن ای کم ز کاه 505

İbret al da o dağ gibi olan Peygambere bak... Ondan sonra a saman çöpünden aşağı olan adam, hünerini malını arz etme!

تفسیر و ان یکاد الذین کفروا لیزلقونک بابصارهم الایه

”Az kaldı kafirler, gözleriyle seni yere düşüreceklerdi” ayetinin tefsiri

یا رسول‌الله در آن نادی کسان ** می‌زنند از چشم بد بر کرکسان

Ey Allah peygamberi, o mecliste öyle adamlar vardır ki herkesin kuşlarına bile nazar değdirir, onları bile öldürürler.

از نظرشان کله‌ی شیر عرین ** وا شکافد تا کند آن شیر انین

Nazarlarından kükreyen aslanın bile kellesi yarılır, inlemeye başlar.

بر شتر چشم افکند هم‌چون حمام ** وانگهان بفرستد اندر پی غلام

Güçlü deveye nazarı ile ölüm değdirir, sonra arkasından köleyi,

که برو از پیه این اشتر بخر ** بیند اشتر را سقط او راه بر

Yürü bu devenin yağından satın al diye yollar. Köle deveyi sakatlanmış görür.

سر بریده از مرض آن اشتری ** کو بتگ با اسب می‌کردی مری 510

Atla beraber koşan o deve sakatlanmış başı kesilmiştir.

کز حسد وز چشم بد بی‌هیچ شک ** سیر و گردش را بگرداند فلک

Şüphe yok ki hasetle, kötü gözle feleğin dönüşünü, yürüyüşünü bile başka bir tarzda döndürürler.

آب پنهانست و دولاب آشکار ** لیک در گردش بود آب اصل کار

Su gizlidir, fakat dolap meydanda. Fakat su esasen dönüp yürümededir.

چشم نیکو شد دوای چشم بد ** چشم بد را لا کند زیر لگد

Kötü gözün ilacı iyi gözdür. İyi göz, kötü gözü ayağının altına alır, yok eder.

سبق رحمت‌راست و او از رحمتست ** چشم بد محصول قهر و لعنتست

İlerisi gidiş, rahmetin sıfatıdır, iyi göz de rahmettendir. Halbuki kötü göz, kahır ve lanetten meydana gelmedir.

رحمتش بر نقمتش غالب شود ** چیره زین شد هر نبی بر ضد خود 515

Allah’nın rahmeti gazabından üstündür. Bunun içindir ki her peygamber, kendi zıddına üst olmuş onu mat etmiştir.

کو نتیجه‌ی رحمتست و ضد او ** از نتیجه‌ی قهر بود آن زشت‌رو

Çünkü, peygamber rahmetin neticesidir. Zıddı ise kötü yüzlüdür, kahır neticesidir.

حرص بط یکتاست این پنجاه تاست ** حرص شهوت مار و منصب اژدهاست

Kazın hırsı birdir. Bunun hırsıysa tam elli kat fazladır. Şehvet hırsı yılandır, mevki hırsı ejderha.

حرص بط از شهوت حلقست و فرج ** در ریاست بیست چندانست درج

Kaz hırsı, boğaz ve cima şehvetinden meydana gelir. Fakat baş olma hırsında bu şehvetlerin tam yirmi tanesi toplanmıştır.

از الوهیت زند در جاه لاف ** طامع شرکت کجا باشد معاف

Mevki sahibi, mevkii yüzünden Allahlıktan dem vurur. Allah ile ortak olmayı tamah eder, nasıl af edilebilir?

زلت آدم ز اشکم بود و باه ** وآن ابلیس از تکبر بود و جاه 520

Adem’in işlediği küçücük kusur karın ve cima yüzünden oldu. Fakat iblisin suçu ululuktan ve mevki yüzündendi.

لاجرم او زود استغفار کرد ** وآن لعین از توبه استکبار کرد

Hasılı Adem çabucak tövbe etti, halbuki o melun, tövbe etmeye tenezzül etmedi.

حرص حلق و فرج هم خود بدرگیست ** لیک منصب نیست آن اشکستگیست

Boğaz ve cima hırsı da kötüdür. Fakat mevki hırsı olmadıkça yine de sınıklıdır.

بیخ و شاخ این ریاست را اگر ** باز گویم دفتری باید دگر

Bu mevki hırsının kökünü dalını söylemeye kalkışırsam bir başka cilt lazımdır.

اسپ سرکش را عرب شیطانش خواند ** نی ستوری را که در مرعی بماند

Arap serkeş ata Şeytan dedi, yazıda yayılan ata değil.

شیطنت گردن کشی بد در لغت ** مستحق لعنت آمد این صفت 525

Şeytanlık lügatta baş çekmedir. Bu sıfat lanete layıktır.

این جهان محدود و آن خود بی حدست ** نقش و صورت پیش آن معنی سدست

Bir sofranın çevresine yüz tane adam oturur, yer. Fakat baş olmak isteyen iki adam dünyaya sığamaz.

آن نخواهد کین بود بر پشت خاک ** تا ملک بکشد پدر را ز اشتراک

O, dünya yüzünde bunun bulunmasını istemez. Hatta padişah padişahlığıma ortak olur diye babasını bile öldürür.