ای زبون‌گیر زبونان این بدان ** دست هم بالای دستست ای جوان

Ey zebunların zebunu, şunu da bil ki, el, elin üstündedir el üstünde el vardır.

تو زبونی و زبون‌گیر ای عجب ** هم تو صید و صیدگیر اندر طلب 750

Ne şaşılacak şey, sen hem zebunsun, hem de zebunların elini tutmaya çalışıyorsun. Hem avsın hem de avlamayı diliyorsun.

بین ایدی خلفهم سدا مباش ** که نبینی خصم را وآن خصم فاش

Onların önüne ardına set olma. Çünkü, sen düşmanı görmezsin ama o düşman ortadadır.

حرص صیادی ز صیدی مغفلست ** دلبریی می‌کند او بی‌دلست

Avcılık hırsı, insanı kendi avlanacağından gafil kılar. Erlik gösterir ama yüreksizdir.

تو کم از مرغی مباش اندر نشید ** بین ایدی خلف عصفوری بدید

İstekte bir kuştan aşağı olma. Serçe kuşu bile önüne ardına bakınır.

چون به نزد دانه آید پیش و پس ** چند گرداند سر و رو آن نفس

Yemin bulunduğu yere geldi mi önüne ardına kaç kere dolanır.

کای عجب پیش و پسم صیاد هست ** تا کشم از بیم او زین لقمه دست 755

Acaba der, önümde ardımda bir avcı var mı? Varsa onun korkusu ile şu lokmadan el çekmem gerek.

تو ببین پس قصه‌ی فجار را ** پیش بنگر مرگ یار و جار را

Kötülerin hikayelerini gör, hallerine bak. Eşinin dostunun ölümlerinden ibret al.

که هلاکت دادشان بی‌آلتی ** او قرین تست در هر حالتی

Onları silahsız, pusatsız nasıl helak etti? Bir bak. O, herhalde senin yanındadır.

حق شکنجه کرد و گرز و دست نیست ** پس بدان بی‌دست حق داورکنیست

Tanrı işkence yapar ama gürzle elle değil. Bil ki Tanrı, elsiz hüküm sürer, ferman yürütür.

آنک می‌گفتی اگر حق هست کو ** در شکنجه او مقر می‌شد که هو

Tanrı varsa hani, nerede? Diyen işkenceye uğradı mı vardır, odur diye ikrar eder.

آنک می‌گفت این بعیدست و عجیب ** اشک می‌راند و همی گفت ای قریب 760

Tanrı varlığı şaşılacak bir şey, akıldan uzak diyen, gözyaşları döker de ey bana benden yakın Tanrı diye yalvarmaya koyulur.

چون فرار از دام واجب دیده است ** دام تو خود بر پرت چفسیده است

Tuzaktan kaçmak vaciptir, fakat senin tuzağın kanadına yapışıktır.

بر کنم من میخ این منحوس دام ** از پی کامی نباشم طلخ‌کام

İşte onun için ben, bu menhus tuzağın mıhını çekip çıkarıyorum; murada erişmek için dilimi, damağımı acıtmamak istiyorum.

درخور عقل تو گفتم این جواب ** فهم کن وز جست و جو رو بر متاب

Bu sözü, senin aklına uygun söyledim. Anla da arayıp taramadan yüz çevirme.

بسکل این حبلی که حرص است و حسد ** یاد کن فی جیدها حبل مسد

Hırs ve hasetten ibaret olan şu bağı çöz. Ebuleheb’in karısının boynundaki hurma ipini düşün.

صفت کشتن خلیل علیه‌السلام زاغ را کی آن اشارت به قمع کدام صفت بود از صفات مذمومه‌ی مهلکه در مرید

Halil aleyhisselamın kuzgunu öldürmesindeki sebep. Bunun müridi helak eden kötü sıfatlardan hangisinin giderilmesine işaret olduğu

این سخن را نیست پایان و فراغ ** ای خلیل حق چرا کشتی تو زاغ 765

Ne bu sözün sonu vardır, ne de bu söz bitip tükenir. Ey Tanrı Halil’i, kuzgunu neden öldürdün?

بهر فرمان حکمت فرمان چه بود ** اندکی ز اسرار آن باید نمود

Buyruğa uydun doğru. Fakat bu buyruğun hikmeti neydi? Onun sırlarından birazcığını göstermek gerek.

کاغ کاغ و نعره‌ی زاغ سیاه ** دایما باشد به دنیا عمرخواه

Kara kuzgunun gaa diye bağırması, dünyada daima uzun bir ömür istemesindendir.

هم‌چو ابلیس از خدای پاک فرد ** تا قیامت عمر تن درخواست کرد

İblis gibi tek ve pak Tanrı’dan kıyamete kadar dünya hayatını ister.

گفت انظرنی الی یوم الجزا ** کاشکی گفتی که تبنا ربنا

İblis de “Beni kıyamet gününe kadar yaşat “ dedi. Keşke, “Rabbimiz, tövbe ettik” deseydi.

عمر بی توبه همه جان کندنست ** مرگ حاضر غایب از حق بودنست 770

Tövbesiz ömür, baştanbaşa can çekişmedir. Hazır olan kaçılmayan ölüm, Tanrı’dan gafil olmaktır.

عمر و مرگ این هر دو با حق خوش بود ** بی‌خدا آب حیات آتش بود

Hakla olunca ömür de, ölüm de... ikisi de hoştur. Fakat Tanrı’sız abıhayat bile ateştir.

آن هم از تاثیر لعنت بود کو ** در چنان حضرت همی‌شد عمرجو

Öyle bir tapıdan daima ömür istemesi de lanet tesiriyledir.

از خدا غیر خدا را خواستن ** ظن افزونیست و کلی کاستن

Tanrı’dan, ondan başkasını istemek, görünüşte istenen şeyin artmasını stemektir, ama hakikatte onun tamamı ile eksilmesini dilemektir.