چون فرار از دام واجب دیده است ** دام تو خود بر پرت چفسیده است

Tuzaktan kaçmak vaciptir, fakat senin tuzağın kanadına yapışıktır.

بر کنم من میخ این منحوس دام ** از پی کامی نباشم طلخ‌کام

İşte onun için ben, bu menhus tuzağın mıhını çekip çıkarıyorum; murada erişmek için dilimi, damağımı acıtmamak istiyorum.

درخور عقل تو گفتم این جواب ** فهم کن وز جست و جو رو بر متاب

Bu sözü, senin aklına uygun söyledim. Anla da arayıp taramadan yüz çevirme.

بسکل این حبلی که حرص است و حسد ** یاد کن فی جیدها حبل مسد

Hırs ve hasetten ibaret olan şu bağı çöz. Ebuleheb’in karısının boynundaki hurma ipini düşün.

صفت کشتن خلیل علیه‌السلام زاغ را کی آن اشارت به قمع کدام صفت بود از صفات مذمومه‌ی مهلکه در مرید

Halil aleyhisselamın kuzgunu öldürmesindeki sebep. Bunun müridi helak eden kötü sıfatlardan hangisinin giderilmesine işaret olduğu

این سخن را نیست پایان و فراغ ** ای خلیل حق چرا کشتی تو زاغ 765

Ne bu sözün sonu vardır, ne de bu söz bitip tükenir. Ey Tanrı Halil’i, kuzgunu neden öldürdün?

بهر فرمان حکمت فرمان چه بود ** اندکی ز اسرار آن باید نمود

Buyruğa uydun doğru. Fakat bu buyruğun hikmeti neydi? Onun sırlarından birazcığını göstermek gerek.

کاغ کاغ و نعره‌ی زاغ سیاه ** دایما باشد به دنیا عمرخواه

Kara kuzgunun gaa diye bağırması, dünyada daima uzun bir ömür istemesindendir.

هم‌چو ابلیس از خدای پاک فرد ** تا قیامت عمر تن درخواست کرد

İblis gibi tek ve pak Tanrı’dan kıyamete kadar dünya hayatını ister.

گفت انظرنی الی یوم الجزا ** کاشکی گفتی که تبنا ربنا

İblis de “Beni kıyamet gününe kadar yaşat “ dedi. Keşke, “Rabbimiz, tövbe ettik” deseydi.

عمر بی توبه همه جان کندنست ** مرگ حاضر غایب از حق بودنست 770

Tövbesiz ömür, baştanbaşa can çekişmedir. Hazır olan kaçılmayan ölüm, Tanrı’dan gafil olmaktır.

عمر و مرگ این هر دو با حق خوش بود ** بی‌خدا آب حیات آتش بود

Hakla olunca ömür de, ölüm de... ikisi de hoştur. Fakat Tanrı’sız abıhayat bile ateştir.

آن هم از تاثیر لعنت بود کو ** در چنان حضرت همی‌شد عمرجو

Öyle bir tapıdan daima ömür istemesi de lanet tesiriyledir.

از خدا غیر خدا را خواستن ** ظن افزونیست و کلی کاستن

Tanrı’dan, ondan başkasını istemek, görünüşte istenen şeyin artmasını stemektir, ama hakikatte onun tamamı ile eksilmesini dilemektir.

خاصه عمری غرق در بیگانگی ** در حضور شیر روبه‌شانگی

Hele ayrılık ve yabancılıkla geçen ömür yok mu? Bu adeta aslanın huzurunda tilkilik taslamaya benzer.

عمر بیشم ده که تا پس‌تر روم ** مهلم افزون کن که تا کمتر شوم 775

Bana daha fazla ömür ver de daha gerisin geri gideyim; mühletini uzat da daha aşağılık bir hale geleyim demektir.

تا که لعنت را نشانه او بود ** بد کسی باشد که لعنت‌جو بود

Nihayet o, lanete nişane olur. Lanet isteyen kişiyse kötü bir kişidir.

عمر خوش در قرب جان پروردنست ** عمر زاغ از بهر سرگین خوردنست

Hoş ömür, yakınlık aleminden can beslemektir. Kuzgunun ömrü ise pislik yemek içindir.

عمر بیشم ده که تا گه می‌خورم ** دایم اینم ده که بس بدگوهرم

Bana fazla ömür ver ki pislik yiyeyim, daima bana bunu ver ki benim yaradılışım kötüdür demektedir.

گرنه گه خوارست آن گنده‌دهان ** گویدی کز خوی زاغم وا رهان

O ağzı kokan kuzgun, eğer pislik yemeseydi beni kuzgun huyundan kurtar diye yalvarırdı.

مناجات

Münacat

ای مبدل کرده خاکی را به زر ** خاک دیگر را بکرده بوالبشر 780

Ey toprağı altına çeviren, bir başka toprağı da insanlar babası yapan Tanrı!

کار تو تبدیل اعیان و عطا ** کار من سهوست و نسیان و خطا

Senin işin, eşyayı olduğu halden çevirmek, ihsan ve lutüflarda bulunmaktır, benim işimse yanlışa düşmek, unutmak ve hata etmektir.

سهو و نسیان را مبدل کن به علم ** من همه خلمم مرا کن صبر و حلم

Bilginle yanlışımı noksanı mı döndür. Ben baştan aşağıya kadar sümükten ibaretim, sen beni sabırdan, hilimden ibaret bir hale getir.

ای که خاک شوره را تو نان کنی ** وی که نان مرده را تو جان کنی

Ey çorak toprağı ekmek haline getiren, ey ölü ekmeği canlandıran, can eden.

ای که جان خیره را رهبر کنی ** وی که بی‌ره را تو پیغمبر کنی

Ey şaşırmış cana rehberlik eden, ey yolunu sapıtmışı peygamber yapan!

می‌کنی جزو زمین را آسمان ** می‌فزایی در زمین از اختران 785

Yeryüzünün bir cüzünü gök yaparsın. Yeryüzünün neşesini yıldızlarla artırırsın.