گفت پیغامبر که رحم آرید بر ** جان من کان غنیا فافتقر
Peygamber, canım hakkı için dedi, yoksul düşen zengine,
والذی کان عزیزا فاحتقر ** او صفیا عالما بین المضر
Hor hakir bir hale gelen yüceye, yahut da bilgisizlikle şöhret kazanan Mudar kabilesinin arasına düşmüş saf ve temiz alime acıyın.
گفت پیغامبر که با این سه گروه ** رحم آرید ار ز سنگید و ز کوه 825
Peygamber dedi ki: Taş ve dağ bile olsanız bu üç bölük halka merhamet edin.
آنک او بعد از رئیسی خوار شد ** وآن توانگر هم که بی‌دینار شد
Çünkü o, başlıkta bulunduktan sonra hor oldu. Öbürü, zenginken yoksul düştü, parasız kaldı.
وآن سوم آن عالمی که اندر جهان ** مبتلی گردد میان ابلهان
Üçüncüsü de, alemde ahmak adamlar arasında belalara uğrayan alimdir.
زانک از عزت به خواری آمدن ** هم‌چو قطع عضو باشد از بدن
Çünkü yücelikten horluğa düşmek, bedenden bir uzvu kesmektir.
عضو گردد مرده کز تن وا برید ** نو بریده جنبد اما نی مدید
Bedenden ayrılan uzuv, ölür, yeni kesilmiş uzuv bir müddet oynar, oynar ama bu hareket sürüp gitmez.
هر که از جام الست او خورد پار ** هستش امسال آفت رنج و خمار 830
Geçen yıl Elest kadehinden şarap içen, bu yıl baş ağrısına eza ve cefaya uğrar.
وآنک چون سگ ز اصل کهدانی بود ** کی مرورا حرص سلطانی بود
Köpek gibi bayağı olan kişide padişahlık hırsı ne gezer.
توبه او جوید که کردست او گناه ** آه او گوید که گم کردست راه
Suçu olan tövbe eder. Yolu kaybeden kişi ah eder.
قصه‌ی محبوس شدن آن آهوبچه در آخر خران و طعنه‌ی آن خران ببر آن غریب گاه به جنگ و گاه به تسخر و مبتلی گشتن او به کاه خشک کی غذای او نیست و این صفت بنده‌ی خاص خداست میان اهل دنیا و اهل هوا و شهوت کی الاسلام بدا غریبا و سیعود غریبا فطوبی للغرباء صدق رسول الله
Ceylan yavrusunun eşekler ahırına düşüp mahpus olması , eşeklerin o gariple gah savaşarak gah alay ederek eğlenmeleri, gıdası olmayan kuru ot yemeye mecbur oluşu… Bu, Tanrı’nın has kulunun sıfatıdır, o da dünya, hava ve heves ve şehvet ehli arasında bu hale düşmüştür.”İslam garip başlar garip biter. Ne mutlu gariplere” denmiştir. Tanrı Peygamberi doğru söylemiştir.
آهوی را کرد صیادی شکار ** اندر آخر کردش آن بی‌زینهار
Avcının biri, bir ceylan tuttu. O merhametsiz herif, ceylanı ahıra kapattı.
آخری را پر ز گاوان و خران ** حبس آهو کرد چون استمگران
Ahır, öküzlerle, eşeklerle doluydu. O herif de ceylanı, zalimler gibi bu ahıra hapsetti.
آهو از وحشت به هر سو می‌گریخت ** او به پیش آن خران شب کاه ریخت 835
Ceylan, ürkekliğinden her yana kaçmakta idi. Avcı, geceleyin eşeklere saman veriyordu.
از مجاعت و اشتها هر گاو و خر ** کاه را می‌خورد خوشتر از شکر
Her öküz, her eşek, açlığından samanı şeker gibi yiyor, şekerden de hoş buluyordu.
گاه آهو می‌رمید از سو به سو ** گه ز دود و گرد که می‌تافت رو
Ceylan, gah bir yandan bir yana kaçıyor, gah tozdan, dumandan yüzünü çeviriyordu.
هرکرا با ضد خود بگذاشتند ** آن عقوبت را چو مرگ انگاشتند
Kimi, zıddı ile bir araya koyarlarsa onu, ölüm azabına uğratmış olurlar.
تا سلیمان گفت که آن هدهد اگر ** هجر را عذری نگوید معتبر
Süleyman da Hüthüt, gitmeye mecbur olduğuna dair kabul edilebilecek bir özür getirmezse,
بکشمش یا خود دهم او را عذاب ** یک عذاب سخت بیرون از حساب 840
Ya onu öldürürüm yahut da sayıya gelmez bir azaba uğratırım demişti.
هان کدامست آن عذاب این معتمد ** در قفص بودن به غیر جنس خود
Ey güvenilir kişi, düşün, o azap hangi azap? Kendi cinsinden olmayanlarla bir kafese kapatılmak!
زین بدن اندر عذابی ای بشر ** مرغ روحت بسته با جنسی دگر
Ey insan, bu kafeste azap içindesin. Can kuşun, seninle cins olmayanlara tutulmuş.
روح بازست و طبایع زاغها ** دارد از زاغان و چغدان داغها
Ruh, doğan kuşudur, tabiatlarsa kuzgundur. Doğan kuşu, kuzgunlarla baykuşlardan yaralanır.
او بمانده در میانشان زارزار ** هم‌چو بوبکری به شهر سبزوار
İşte can kuşu da, Sebzvar şehrindeki Ebubekir gibi onların arasında zari, zari ağlayıp inleyerek kalakalmıştır.
حکایت محمد خوارزمشاه کی شهر سبزوار کی همه رافضی باشند به جنگ بگرفت اما جان خواستند گفت آنگه امان دهم کی ازین شهر پیش من به هدیه ابوبکر نامی بیارید
Muhammed Harzemşah’ın halkı tamamiyle Rafızi olan Sebzvarı savaşla alması, şehirlilerin aman dilemeleri, padişahın bu şehirden bana Ebubekir adlı birisini armağan verirseniz canınızı bağışlarım demesi
شد محمد الپ الغ خوارزمشاه ** در قتال سبزوار پر پناه 845
Muhammet Alp Ulug Harzemşah, tamamı ile mahvolmuş Sebzvar’lılarla savaşa gitmişti.