موجب ایمان نباشد معجزات ** بوی جنسیت کند جذب صفات

Mucizeler, imana sebep olmaz, sıfatları çeken cinsiyet kokusudur.

معجزات از بهر قهر دشمنست ** بوی جنسیت پی دل بردنست

Mucizeler, düşmanı kahretmek içindir. Halbuki cinsiyet kokusu, gönül almaya insanı âşık etmeye sebep olur.

قهر گردد دشمن اما دوست نی ** دوست کی گردد ببسته گردنی

Mucizeler, düşmanı kahreder ama dostu değil. Hiç dostun boynu bağlanır mı?

اندر آمد او ز خواب از بوی او ** گفت سرگین‌دان درون زین گونه بو

Hilâl uykudayken Peygamberin kokusunu aldı, bu gübrelik içindeki şu güzel koku nedir ki? dedi.

از میان پای استوران بدید ** دامن پاک رسول بی‌ندید 1180

Derken atların, katırların ayakları arasında o eşi olmayan Peygamberin tertemiz eteğini gördü.

پس ز کنج آخر آمد غژغژان ** روی بر پایش نهاد آن پهلوان

Sürüne sürüne ahırın bucağından gelip o erin ayağına yüzünü, gözünü sürdü.

پس پیمبر روی بر رویش نهاد ** بر سر و بر چشم و رویش بوسه داد

Peygamber, yüzünü yüzüne sürdü. Başını, yüzünü, gözünü öptü.

گفت یا ربا چه پنهان گوهری ** ای غریب عرش چونی خوشتری

Rabbim dedi, sen ne gizli mücevhersin. Ey arş garibi, nasılsın, iyi misin?

گفت چون باشد خود آن شوریده خواب ** که در آید در دهانش آفتاب

Hilâl dedi ki: Uykusu dağılmış bir âşıkın ağzına gün doğarsa ne hale gelir?

چون بود آن تشنه‌ای کو گل چرد ** آب بر سر بنهدش خوش می‌برد 1185

Toprak çiğneyen bir susuzu su, güzel bir halde başı üstünde taşırsa nasıl olur?

در بیان آنک مصطفی علیه‌السلام شنید کی عیسی علیه‌السلام بر روی آب رفت فرمود لو ازداد یقینه لمشی علی الهواء

Mustafa aleyhisselâm,İsa aleyhisselâm’ın su üstünde yürüdüğünü duyunca “Yakıyni artsaydı hava üstünde yürürdü” buyurmuştur.

هم‌چو عیسی بر سرش گیرد فرات ** که ایمنی از غرقه در آب حیات

İsa gibi hani. Irmak onu baş üstünde tutardı; Abıhayat içinde gark olmadan emindi.

گوید احمد گر یقینش افزون بدی ** خود هوایش مرکب و مامون بدی

Ahmed dedi ki: Eğer yakıyni fazla olsaydı hava ona binek olurdu.

هم‌چو من که بر هوا راکب شدم ** در شب معراج مستصحب شدم

Benim gibi... Ben de havaya bindim, miraç gecesi hava üstünde yürüdüm.

گفت چون باشد سگی کوری پلید ** جست او از خواب خود را شیر دید

Hilâl dedi ki: Kör ve pis bir köpek, uykudan sıçrayıp kalkar da kendisini aslan olmuş görünce ne hale gelir?

نه چنان شیری که کس تیرش زند ** بل ز بیمش تیغ و پیکان بشکند 1190

Fakat okla vurulan aslan gibi bir aslan değil, korkusundan kılıçların temrenlerin kırıldığı bir aslan!

کور بر اشکم رونده هم‌چو مار ** چشمها بگشاد در باغ و بهار

Yılan gibi karnı üstünde sürünüp giden bir körün gözü açılır, bağı, baharı görürse ne olur?

چون بود آن چون که از چونی رهید ** در حیاتستان بی‌چونی رسید

Mahiyet ve keyfiyetten kurtulan, keyfiyetsizliğin ebedi hayat yurduna ulaşan birisi nasıl olur?

گشت چونی‌بخش اندر لامکان ** گرد خوانش جمله چونها چون سگان

Mekansızlık yurduna mahiyet ve keyfiyet bağışlayan bir hale gelir, bütün keyfiyet ve mahiyetler, köpekler gibi sofrasının etrafına toplanırsa.

او ز بی‌چونی دهدشان استخوان ** در جنابت تن زن این سوره مخوان

Keyfiyetsizlik âleminden onlara kemik verirse ne olur? Cenabetken sus, bu sûreyi okuma.

تا ز چونی غسل ناری تو تمام ** تو برین مصحف منه کف ای غلام 1195

Keyfiyetten gusül edip, tamamı ile yıkanıp arınmadıkça sen bu musafa dokunma oğlum.

گر پلیدم ور نظیفم ای شهان ** این نخوانم پس چه خوانم در جهان

Fakat ey padişahlar, pis olayım, temiz olayım, âlemde bunu okumayayım da neyi okuyayım?

تو مرا گویی که از بهر ثواب ** غسل ناکرده مرو در حوض آب

Sen bana sevaba girmem için diyorsun ki yıkanıp arınmadan su havuzuna girme.

از برون حوض غیر خاک نیست ** هر که او در حوض ناید پاک نیست

Fakat havuzun dışında topraktan başka bir şey yok. Havuza girmeyen temizlenemiyor.

گر نباشد آبها را این کرم ** کو پذیرد مر خبث را دم به دم

Suyun bu lütuf ve keremi olmasa, her an pislikleri kabul edip temizlemese,

وای بر مشتاق و بر اومید او ** حسرتا بر حسرت جاوید او 1200

Vay ona iştiyak çekenlere, vay ona ümit bağlayanlara, vay onların ebedi hasretine!