چون ستد زو نان بگفت ای مستعان ** خوش به خان و مان خود بازش رسان

Ekmek alınca dedi ki: Yarabbi sen bu kulunu hoşlukla, selâmetle evine barkına kavuştur.

گفت خان ار آنست که من دیده‌ام ** حق ترا آنجا رساند ای دژم

Geylân’lı kızıp a çirkin herif dedi, eğer ev bark, benim gördüğüm ev barksa oraya Allah, seni kavuştursun!

هر محدث را خسان باذل کنند ** حرفش ار عالی بود نازل کنند 1240

Aşağılık kişiler, her söz söyleyeni hor hakir bir hale getirirler. Sözü yüceyse, değerliyse bile o sözün kaderini düşürürler.

زانک قدر مستمع آید نبا ** بر قد خواجه برد درزی قبا

Çünkü söz, dinleyene göre söylenir; terzi kaftanı adamın boyuna göre biçer.

صفت آن عجوز

(BASLIK YOK)

چونک مجلس بی چنین پیغاره نیست ** از حدیث پست نازل چاره نیست

Mademki meclisteki dinleyenler aşağılık kişiler, aşağılık söz söylemeden başka çare yok.

واستان هین این سخن را از گرو ** سوی افسانه‌ی عجوزه باز رو

Bu sözü rehine koy da yine o kocakarının hikâyesine başla.

چون مسن گشت و درین ره نیست مرد ** تو بنه نامش عجوز سال‌خورد

Bir insan kocaldı da bu yolda er olmadı mı adını kocakarı takıver!

نه مرورا راس مال و پایه‌ای ** نه پذیرای قبول مایه‌ای 1245

Ne sermayesi var, ne değeri, ne de bir sermaye kabul edecek kabiliyeti.

نه دهنده نی پذیرنده‌ی خوشی ** نه درو معنی و نه معنی‌کشی

Ne hoş ve güzel bir şey verir, ne alır. Ne manâsı var ne anlama liyakati.

نه زبان نه گوش نه عقل و بصر ** نه هش و نه بیهشی و نه فکر

Ne dili var ne kulağı, ne aklı var; ne gözü. Ne kendinde, ne kendinden geçmiş, ne de düşünceye sahip.

نه نیاز و نه جمالی بهر ناز ** تو بتویش گنده مانند پیاز

Ne niyazı var, ne nazlanacak güzelliği. Soğan gibi kat kat ve her katıda kokmuş!

نه رهی ببریده او نه پای راه ** نه تبش آن قحبه را نه سوز و آه

Ne bir yol varmış, ne yola gidecek ayağı kalmış. O kahpenin ne bir yanıklığı var, ne bir ah ve feryadı.

قصه‌ی درویشی کی از آن خانه هرچه می‌خواست می‌گفت نیست

Bir yoksul,evin birinden ne istediyse “yok” cevabını aldı.

سایلی آمد به سوی خانه‌ای ** خشک نانه خواست یا تر نانه‌ای 1250

Evin birine bir yoksul geldi. Kuru ekmek, yahut taze nane istedi.

گفت صاحب‌خانه نان اینجا کجاست ** خیره‌ای کی این دکان نانباست

Ev sahibi, burada ekmek ne arar? Burası ekmekçi dükkânı mı, aptal mısın sen dedi.

گفت باری اندکی پیهم بیاب ** گفت آخر نیست دکان قصاب

Dilenci bâri biraz yağ ver deyince dedi ki: Burası kasap dükkânı değil ki.

گفت پاره‌ی آرد ده ای کدخدا ** گفت پنداری که هست این آسیا

A ev sahibi, birazcık un ver bari deyince de, yine ev sahibi, burasını değirmen mi sandın dedi.

گفت باری آب ده از مکرعه ** گفت آخر نیست جو یا مشرعه

Dilenci her şeyden vazgeçtik, bir çanak su olsun ver dedi. Ev sahibi cevap verdi: Burası ırmak, yahut çeşme değil.

هر چه او درخواست از نان یا سبوس ** چربکی می‌گفت و می‌کردش فسوس 1255

Hâsılı ekmekten kepeğe kadar ne istediyse ev sahibi kendisiyle alay etti, acıklandı, yok dedi.

آن گدا در رفت و دامن بر کشید ** اندر آن خانه بحسبت خواست رید

Yoksul içeri girip eteklerini kaldırdı evin içinde aptes bozmaya niyetlendi.

گفت هی هی گفت تن زن ای دژم ** تا درین ویرانه خود فارغ کنم

Ev sahibi; hey çirkin herif ne yapıyorsun, deyince dedi ki: Böyle yıkık yere bâri aptes bozayım da ferahlayayım.

چون درینجا نیست وجه زیستن ** بر چنین خانه بباید ریستن

Burada yaşamanın madem ki imkânı yok, böyle eve ancak aptes bozulur.

چون نه‌ای بازی که گیری تو شکار ** دست آموز شکار شهریار

Padişah kolunda beslenmedin, avlanmayı bellemedin; zaten doğan değilsin ki av tutasın.

نیستی طاوس با صد نقش بند ** که به نقشت چشمها روشن کنند 1260

Tavus kuşu da değilsin ki yüzlerce nakışlarla bezenesin de gözleri neşelendiresin.

هم نه‌ای طوطی که چون قندت دهند ** گوش سوی گفت شیرینت نهند

Dudu değilsin ki sana şeker versinler, tatlı sözlerini dinlesinler.

هم نه‌ای بلبل که عاشق‌وار زار ** خوش بنالی در چمن یا لاله‌زار

Bülbül değilsin, âşıkçasına ağlayıp inleyesin, çayırlıkta, çimenlikte yahut lâle bahçelerinde güzel güzel çileyesin.