English    Türkçe    فارسی   

6
145-169

  • تو نگویی من بگویم در بیان  ** عقل و حس و درک و تدبیرست و جان  145
  • Sen söylemezsin ama ben söyleyeyim: Akıldır, duygudur, anlayıştır, tedbirdir, candır.

  • در عجوزه جان آمیزش‌کنیست  ** صورت گرمابه‌ها را روح نیست 
  • Kocakarıda insanla kaynaşan can var. Halbuki hamamdaki resimlerde ruh yok.

  • صورت گرمابه گر جنبش کند  ** در زمان او از عجوزه بر کند 
  • Hamam duvarındaki resim, bir harekete gelseydi derhal seni kocakarıdan çekerdi.

  • جان چه باشد با خبر از خیر و شر  ** شاد با احسان و گریان از ضرر 
  • Can nedir? Hayırdan, şerden haberdar olan, lütuf ve ihsana sevinen, zarardan yerinip ağlayan şey.

  • چون سر و ماهیت جان مخبرست  ** هر که او آگاه‌تر با جان‌ترست 
  • Madem ki canın sırrı, mahiyeti, insana hayrı, şerri haber vermede... Şu halde hakikatten kimin daha ziyade haberi varsa o, daha canlıdır.

  • روح را تاثیر آگاهی بود  ** هر که را این بیش اللهی بود  150
  • Ruhun tesiri, bilgi ve anlayıştır. Kimde bu bilgi ve anlayış, daha fazlaysa o, daha ziyade Allahlıktır.

  • چون خبرها هست بیرون زین نهاد  ** باشد این جانها در آن میدان جماد 
  • Fakat bu tabiat âleminin ötesinde öyle haberler, öyle bilgiler vardır ki bu canlar, o meydan da cansız bir hale gelirler.

  • جان اول مظهر درگاه شد  ** جان جان خود مظهر الله شد 
  • Bunlardan haberdar olmayan can, Allah tapısına mazhar oldu... Canların canı ise Allah’ya mazhar oldu.

  • آن ملایک جمله عقل و جان بدند  ** جان نو آمد که جسم آن بدند 
  • Melekler de tamamı ile akıldan, candan ibarettiler. Fakat yeni bir can geldi. Âdem yaratıldı mı onun karşısında beden haline geldiler.

  • از سعادت چون بر آن جان بر زدند  ** هم‌چو تن آن روح را خادم شدند 
  • Kutluluktan o canı gördüler, ten gibi o ruha hizmetçi kesildiler.

  • آن بلیس از جان از آن سر برده بود  ** یک نشد با جان که عضو مرده بود  155
  • Şeytana gelince, canla başla ondan baş çekti, canla birleşmedi, çünkü ölü bir uzuvdu.

  • چون نبودش آن فدای آن نشد  ** دست بشکسته مطیع جان نشد 
  • Canı olmadığı için Âdem’e feda olmadı... Kırık bir eldi, cana itaat etmedi.

  • جان نشد ناقص گر آن عضوش شکست  ** کان بدست اوست تواند کرد هست 
  • Fakat o uzvu kırıldıysa cana bir noksan gelmedi ya. Canın elindedir bu, onu yine yaratabilir.

  • سر دیگر هست کو گوش دگر  ** طوطیی کو مستعد آن شکر 
  • Başka bir sır daha var, fakat bunu duyacak kulak nerede? O şekeri yiyecek dudu kuşu hani?

  • طوطیان خاص را قندیست ژرف  ** طوطیان عام از آن خور بسته طرف 
  • Has dudulara pek bol, pek değerli şeker var ama aşağılık dudular, o taraftan göz yummuşlar.

  • کی چشد درویش صورت زان زکات  ** معنیست آن نه فعولن فاعلات  160
  • Yalnız sureti derviş olan, o zekâtı, o arılığı nereden tadacak. O, mânadır, faûlün fâilât değil.

  • از خر عیسی دریغش نیست قند  ** لیک خر آمد به خلقت که پسند 
  • İsa’nın eşeğinden şeker esirgnemez ama eşek, yaradılış bakımından otu beğenir.

  • قند خر را گر طرب انگیختی  ** پیش خر قنطار شکر ریختی 
  • Şeker, eşeği neşelendirseydi önüne kantarla şeker dökülürdü.

  • معنی نختم علی افواههم  ** این شناس اینست ره‌رو را مهم 
  • “Onların ağızlarını mühürledik” âyetinin mânasını bil. Yolcuya bu, mühim bir şeydir.

  • تا ز راه خاتم پیغامبران  ** بوک بر خیزد ز لب ختم گران 
  • Bunu bil de belki peygamberlerin sonuncusunun yolu hürmetine ağızdan o kuvvetli mühür kaldırılır.

  • ختمهایی که انبیا بگذاشتند  ** آن بدین احمدی برداشتند  165
  • Peygamberlerden kalan mühürleri, Ahmed’in dini hürmetine kaldırdılar.

  • قفلهای ناگشاده مانده بود  ** از کف انا فتحنا برگشود 
  • Açılmamış kilitleri vardı; onlar, “İnna fettehna” eliyle açıldı.

  • او شفیع است این جهان و آن جهان  ** این جهان زی دین و آنجا زی جنان 
  • O, bu dünyada da şefaatçidir, o dünyada da, bu dünyada insanı dine götürür, o dünyada cennetlere.

  • این جهان گوید که تو رهشان نما  ** وآن جهان گوید که تو مهشان نما 
  • Bu dünyada “Sen onlara yol göster” der; o dünyada “Sen onlara ay gibi yüzünü göster” der.

  • پیشه‌اش اندر ظهور و در کمون  ** اهد قومی انهم لا یعلمون 
  • Onun gizli, aşikâr işi, daima “Yarabbi, sen kavmime doğru yolu göster, onlar bilmiyorlar” demektir.