-
زان محمد شافع هر داغ بود ** که ز جز شه چشم او مازاغ بود
- “Gözü Tanrı’dan başka bir şeye kaymadı” da onun için Muhammed, her derdin şefaatçisi oldu.
-
در شب دنیا که محجوبست شید ** ناظر حق بود و زو بودش امید
- Dünya gecesinde güneş, perde ardındayken o Tanrı’yı görüyordu, ümidi ondandı.
-
از الم نشرح دو چشمش سرمه یافت ** دید آنچ جبرئیل آن بر نتافت
- İki gözü de “Biz senin göğsünü açmadık mı, ferahlatmadık mı seni?” sürmesiyle sürmelemişti. Cebrail’in bile görmeye tahammül edemediğini o, gördü.
-
مر یتیمی را که سرمه حق کشد ** گردد او در یتیم با رشد
- Tanrı bir yetime sürme çekti mi onu, doğru yola girmiş eşsiz, iri bir inci haline getirir.
-
نور او بر ذرهها غالب شود ** آنچنان مطلوب را طالب شود 2865
- Nuru incilerden üstün olur. Öyle bir istenen, arzulanan, Tanrıyı ister, arzular.
-
در نظر بودش مقامات العباد ** لاجرم نامش خدا شاهد نهاد
- Kulların duraklarını gördü; hasılı o yüzden Tanrı, onun adını “Gören tanık” taktı.
-
آلت شاهد زبان و چشم تیز ** که ز شبخیزش ندارد سر گریز
- Şahidin aleti keskin gözle keskin kulaktır. Geceleri bile uyanıktır; sırlar ondan gizlenemez.
-
گر هزاران مدعی سر بر زند ** گوش قاضی جانب شاهد کند
- Binlerce dâvacı, davaya kalkışsa kadı, kulağını şahide verir.
-
قاضیان را در حکومت این فنست ** شاهد ایشان را دو چشم روشنست
- Hüküm verirken kadıların hüneri budur. Onların aydın gözleri, tanıktır.
-
گفت شاهد زان به جای دیده است ** کو بدیدهی بیغرض سر دیده است 2870
- Onun için şahidin sözü, göz yerine geçer. Çünkü o, garezsiz olarak sırrı görmüştür.
-
مدعی دیدهست اما با غرض ** پرده باشد دیدهی دل را غرض
- Dâvacı da görmüştür ama garezle görmüştür. Garez, gönül gözüne perdedir.
-
حق همیخواهد که تو زاهد شوی ** تا غرض بگذاری و شاهد شوی
- Tanrı diler ki sen zahit olasın; garezi bırakasın da tanık kesilesin.
-
کین غرضها پردهی دیده بود ** بر نظر چون پرده پیچیده بود
- Bu garezler göze perdedir. Göze perde indi mi insan,
-
پس نبیند جمله را با طم و رم ** حبک الاشیاء یعمی و یصم
- yukarı aşağı, bunca şeyi, göremez, “Sevdiğin şeyler seni kör ve sağır eder.”
-
در دلش خورشید چون نوری نشاند ** پیشش اختر را مقادیری نماند 2875
- Fakat bir adamın gönlüne güneşin nuru vurdu mu onca yıldızın bir kadri, kıymeti kalmaz artık.
-
پس بدید او بیحجاب اسرار را ** سیر روح مومن و کفار را
- Sırları perdesiz olarak görür. Müminle kâfirlerin ruhlarının ne makamlarda bulunduğunu seyreder.
-
در زمین حق را و در چرخ سمی ** نیست پنهانتر ز روح آدمی
- Tanrı’nın, yeryüzünde de, yüce gökte de insan ruhundan daha gizli bir şeyi yoktur.
-
باز کرد از رطب و یابس حق نورد ** روح را من امر ربی مهر کرد
- Hak, kuru, yaş; her şeyi bildirdi de ruhu “O benim işimdendir” diye mühürledi, gizledi.
-
پس چو دید آن روح را چشم عزیز ** پس برو پنهان نماند هیچ چیز
- Yüce kişinin gözü, ruhu gördü mü artık ona hiçbir gizli şey kalmaz.
-
شاهد مطلق بود در هر نزاع ** بشکند گفتش خمار هر صداع 2880
- O, her kavgada, şahadeti makbul bir şahit olur. Sözü, her baş ağrısını keser, sersemliğini giderir.
-
نام حق عدلست و شاهد آن اوست ** شاهد عدلست زین رو چشم دوست
- Tanrı’nın adı “adalet sahibi” dir, şahit de onun adamıdır. Onun için sevgilinin gözü adalet sahibi bir şahittir.
-
منظر حق دل بود در دو سرا ** که نظر در شاهد آید شاه را
- İki âlemde de Tanrı’nın baktığı yer, gönüldür. Padişah daima gönle bakar.
-
عشق حق و سر شاهدبازیش ** بود مایهی جمله پردهسازیش
- Tanrı’nın aşkı, onu şahidi “güzeli” sevmesi, bütün bu perdeleri düzüp koşmasına sebep oldu.
-
پس از آن لولاک گفت اندر لقا ** در شب معراج شاهدباز ما
- Onun için bizim şahit (güzel) seven Tanrımız, Miraç gecesi, Peygamberle buluşunca “Sen olmasaydın gökleri yaratmazdım” dedi.
-
این قضا بر نیک و بد حاکم بود ** بر قضا شاهد نه حاکم میشود 2885
- Bu kadı, iyiye de hüküm etmede, kötüye de. Fakat şahit, kadıya bile hüküm etmiyor mu?