گر نماید غیر هم تمویه اوست ** ور رود غیر از نظر تنبیه اوست

Göze bir başkasını gösterirse bu onun işidir. Gözden kendisinden başkası kaybolur, göz yalnız Hakk’ı görürse bu da onun uyandırmasıdır.

پس یقین گشتش که جذبه زان سریست ** کار حق هر لحظه نادر آوریست

Padişah, iyice anladı ki gönlünün akması Tanrıdan. Tanrının işi her an eşsiz örneksiz şeyler yaratmaktır.

اسپ سنگین گاو سنگین ز ابتلا ** می‌شود مسجود از مکر خدا

Onun hilesiyle taştan öküze , taştan ata tapar, secde ederler.

پیش کافر نیست بت را ثانیی ** نیست بت را فر و نه روحانیی

Kafire göre putun bir ikincisi olamaz. Halbuki putta ne bir kudret vardır, ne bir ruhaniyet.

چست آن جاذب نهان اندر نهان ** در جهان تابیده از دیگر جهان 3360

Öyle olduğu halde o gizliden gizli gönülleri çekip duran nedir? O, bu aleme başka bir alemden parlamadadır.

عقل محجوبست و جان هم زین کمین ** من نمی‌بینم تو می‌توانی ببین

Bu pusuyu akıl da görmez can da. Ben göremiyorum sen görebiliyorsan gör.

چونک خوارمشه ز سیران باز گشت ** با خواص ملک خود هم‌راز گشت

Harzemşah, gezintiden dönünce saltanat erkanının ileri gelenlerine sırrını açtı.

پس به سرهنگان بفرمود آن زمان ** تا بیارند اسپ را زان خاندان

Derhal, çavuşlara o atı. Beyden alıp getirmelerini emretti.

هم‌چو آتش در رسیدند آن گروه ** هم‌چو پشمی گشت امیر هم‌چو کوه

Çavuşlar ateş gibi koşup vardılar. Dağ gibi olan o bey yüne döndü adeta.

جانش از درد و غبین تا لب رسید ** جز عمادالملک زنهاری ندید 3365

Dertten elemden canı ağzına geldi. imadülmülk’ten başka derdine derman olacak kimseyi göremedi.

که عمادالملک بد پای علم ** بهر هر مظلوم و هر مقتول غم

İmadülmülk onun bayrağıydı. Herkes onun altına gelirdi; her zulüm gören dertten ölüm haline gelen koşar, ona başvururdu.

محترم‌تر خود نبد زو سروری ** پیش سلطان بود چون پیغامبری

Ulular içinde ondan daha saygılısı ondan daha üstünü yoktu. Padişahın tapısında adeta bir peygamberdi.

بی‌طمع بود او اصیل و پارسا ** رایض و شب‌خیز و حاتم در سخا

Vezirliğe tamahı yoktu. Soyu sopu temizdi zahitti, ibadet ehliydi, geceleri kalkar, Tanrıya ibadette bulunurdu, cömertlikte de sanki bir hatemdi.

بس همایون‌رای و با تدبیر و راد ** آزموده رای او در هر مراد

Rey ve tedbiri pek kutluydu. Her hususta reyi sınanmıştı.

هم به بذل جان سخی و هم به مال ** طالب خورشید غیب او چون هلال 3370

Can vermede de cömertti. Mal vermede de. Yeni ay gibi gayb güneşini dilerdi.

در امیری او غریب و محتبس ** در صفات فقر وخلت ملتبس

Beylikte garipti kimsesizdi. Yokluk ve Tanrı sevgisi sıfatlarında gizlenmişti.

بوده هر محتاج را هم‌چون پدر ** پیش سلطان شافع و دفع ضرر

Her ihtiyaç sahibine baba gibiydi. Padişahın tapısında şefaatçiydi her zararı def ederdi.

مر بدان را ستر چون حلم خدا ** خلق او بر عکس خلقان و جدا

Kötüleri, Tanrı hilmi gibi örterdi. Hasılı huyu halkın huyundan bambaşka ve tamamıyla aykırıydı.

بارها می‌شد به سوی کوه فرد ** شاه با صد لابه او را دفع کرد

Kaç kere vezirliği bırakıp ibadet için yalnızca dağlara yönelmişti de padişah yüzlerce niyazlarda bulunarak onu önlemişti.

هر دم ار صد جرم را شافع شدی ** چشم سلطان را ازو شرم آمدی 3375

Her an yüzlerce suça şefaat etse padişah ondan utanır şefaatini kabul ederdi.

رفت او پیش عماد الملک راد ** سر برهنه کرد و بر خاک اوفتاد

O bey adalet ve insaf sahibi imadülmülk’ ün yanına baş açık bir halde koştu, başına topraklar serpiyordu.

که حرم با هر چه دارم گو بگیر ** تا بگیرد حاصلم را هر مغیر

Dedi ki : Haremde neyim var neyim yoksa hepsini alsın yağmacılara buyursun, varımı yoğumu yağma ettirsin.

این یکی اسپست جانم رهن اوست ** گر برد مردم یقین ای خیردوست

Fakat şu bir tek at yok mu o benim canımdır. Ey beni seven hayrımı isteyen! İyice bil ki onu alırsa öldüm ben.

گر برد این اسپ را از دست من ** من یقین دانم نخواهم زیستن

Bu atı elimden alırsa muhakkak biliyorum ki yaşayamam artık.

چون خدا پیوستگیی داده است ** بر سرم مال ای مسیحا زود دست 3380

Tanrı sana bu yakınlığı ihsan etmiş ey Mesih hemen elinle başımı okşa.