پس کشیدندش به شه بی‌اختیار ** شست در مجلس ترش چون زهر و مار

Hocayı ister istemez meclise getirdiler. Mecliste zehir gibi, yılan gibi ekşi bir suratla somurtup oturdu.

عرضه کردش می نپذرفت او به خشم ** از شه و ساقی بگردانید چشم

Padişah şarap sundu. Hoca kızdı kabul etmedi. Padişahtan da yüz çevirdi sakiden de.

که به عمر خود نخوردستم شراب ** خوشتر آید از شرابم زهر ناب

Ben ömrümde şarap içmedim. Halis zehir, bence şaraptan daha hoş.

هین به جای می به من زهری دهید ** تا من از خویش و شما زین وا رهید

Kendinize gelin, bana şarap yerine zehir verin, içip öleyim de kendimden de kurtulayım, sizden de dedi.

می نخورده عربده آغاز کرد ** گشته در مجلس گران چون مرگ و درد 3920

Şarap içmeden gürültüye başladı. Mecliste ölüm gibi, canavar gibi bir hal aldı.

هم‌چو اهل نفس و اهل آب و گل ** در جهان بنشسته با اصحاب دل

Nefis ehliyle şu balçığa kapılmış olanlar gibi hani. Onlar, gönül ehliyle oturdular mı bu hale gelirler işte.

حق ندارد خاصگان را در کمون ** از می احرار جز در یشربون

Tanrı, kendi haslarına gizlilik aleminde hürlerin içtikleri şaraptan sunar ancak.

عرضه می‌دارند بر محجوب جام ** حس نمی‌یابد از آن غیر کلام

Onlar, perde ardında kalanlara, hakikatı görmeyenlere o şaraptan sunarlar ama duygu o, şarabın sözünden başka bir şey duymaz.

رو همی گرداند از ارشادشان ** که نمی‌بیند به دیده دادشان

Hakikati görmeyenler, onların irşadından yüz çevirirler. Çünkü gözle onların ihsanını göremez.

گر ز گوشش تا به حلقش ره بدی ** سر نصح اندر درونشان در شدی 3925

Kulaklarından boğazlarına bir yol olsaydı onların öğütleri, gönüllerine tesir ederdi.

چون همه نارست جانش نیست نور ** که افکند در نار سوزان جز قشور

Fakat bu çeşit adam, baştanbaşa ateştir, nur değil. Yakıcı ateşe de ancak kabuklar atılır.

مغز بیرون ماند و قشر گفت رفت ** کی شود از قشر معده گرم و زفت

İç, kabuktan çıktı. Kabuktan ibaret olan söz, kaybolup gitti. Mide hiç kabuktan kızışır, gelişir mi?

نار دوزخ جز که قشر افشار نیست ** نار را با هیچ مغزی کار نیست

Cehennem ateşi ancak kabuğu yakar. Ateşin içle hiçbir işi yoktur.

ور بود بر مغز ناری شعله‌زن ** بهر پختن دان نه بهر سوختن

Ateş, içe yalım verirse mutlaka bil ki onu pişirmek içindir, yakmak için değil.

تا که باشد حق حکیم این قاعده ** مستمر دان در گذشته و نامده 3930

Tanrı hüküm ve hikmet sahibi oldukça bu kaide daimidir. Geçmiş zamanda da böyledir. Gelecek zamanda da.

مغز نغز و قشرها مغفور ازو ** مغز را پس چون بسوزد دور ازو

Latif iç, hatta kabuklar bile onun tarafından yarlıganırken artık nasıl olur da içi yakar? Uzaktır ondan bu.

از عنایت گر بکوبد بر سرش ** اشتها آید شراب احمرش

Hatta inayet eder de bu inayeti yüzünden başına vurursa bile ona bir iştah verir, o kırmızı şarabı içirir.

ور نکوبد ماند او بسته‌دهان ** چون فقیه از شرب و بزم این شهان

Başına vurmazsa o hoca gibi onun ağzını bağlar. Şarap da içirmez, bu padişahların meclisine de sokmaz.

گفت شه با ساقیش ای نیک‌پی ** چه خموشی ده به طبعش آر هی

Padişah sakiye dedi ki: Ey izi kutlu ne susuyorsun? Hadi onu hoş bir hale getir, neşelendir!

هست پنهان حاکمی بر هر خرد ** هرکه را خواهد به فن از سر برد 3935

Her akılda gizli bir hükmeden vardır. Kimi dilerse hileyle baştan çıkarır.

آفتاب مشرق و تنویر او ** چون اسیران بسته در زنجیر او

Doğu güneşi de onun alemi aydınlatması da tutsaklar gibi onun zincirine bağlanmıştır.

چرخ را چرخ اندر آرد در زمن ** چون بخواند در دماغش نیم فن

Dimağına yarım afsun okuduğu zaman feleği çarha getirir döndürür.

عقل کو عقل دگر را سخره کرد ** مهره زو دارد ویست استاد نرد

Bir aklı tesiri altına alan başka bir akıl ondan kudret bulmuştur, tavla üstadı odur.

چند سیلی بر سرش زد گفت گیر ** در کشید از بیم سیلی آن زحیر

Saki, hocanın başına birkaç sille vurdu al deyip şarap kadehini sundu. Zavallı hoca sille korkusundan kadehi alıp içti.

مست گشت و شاد و خندان شد چو باغ ** در ندیمی و مضاحک رفت و لاغ 3940

İçince de sarhoş oldu, neşelendi, bağ gibi gülmeye başladı. Nedimliğe alaya latifeye koyuldu.