خون کند زید و قصاص او به عمر ** می خورد عمرو و بر احمد حد خمر

گرد خود برگرد و جرم خود ببین ** جنبش از خود بین و از سایه مبین 415

که نخواهد شد غلط پاداش میر ** خصم را می‌داند آن میر بصیر

چون عسل خوردی نیامد تب به غیر ** مزد روز تو نیامد شب به غیر

در چه کردی جهد کان وا تو نگشت ** تو چه کاریدی که نامد ریع کشت

فعل تو که زاید از جان و تنت ** هم‌چو فرزندت بگیرد دامنت

فعل را در غیب صورت می‌کنند ** فعل دزدی را نه داری می‌زنند 420

دار کی ماند به دزدی لیک آن ** هست تصویر خدای غیب‌دان

در دل شحنه چو حق الهام داد ** که چنین صورت بساز از بهر داد

تا تو عالم باشی و عادل قضا ** نامناسب چون دهد داد و سزا

چونک حاکم این کند اندر گزین ** چون کند حکم احکم این حاکمین

چون بکاری جو نروید غیر جو ** قرض تو کردی ز که خواهد گرو 425

جرم خود را بر کسی دیگر منه ** هوش و گوش خود بدین پاداش ده

جرم بر خود نه که تو خود کاشتی ** با جزا و عدل حق کن آشتی

رنج را باشد سبب بد کردنی ** بد ز فعل خود شناس از بخت نی

آن نظر در بخت چشم احوال کند ** کلب را کهدانی و کاهل کند

متهم کن نفس خود را ای فتی ** متهم کم کن جزای عدل را 430

توبه کن مردانه سر آور به ره ** که فمن یعمل بمثقال یره

در فسون نفس کم شو غره‌ای ** که آفتاب حق نپوشد ذره‌ای

هست این ذرات جسمی ای مفید ** پیش این خورشید جسمانی پدید

هست ذرات خواطر و افتکار ** پیش خورشید حقایق آشکار

حکایت آن صیادی کی خویشتن در گیاه پیچیده بود و دسته‌ی گل و لاله را کله‌وار به سر فرو کشیده تا مرغان او را گیاه پندارند و آن مرغ زیرک بوی برد اندکی کی این آدمیست کی برین شکل گیاه ندیدم اما هم تمام بوی نبرد به افسون او مغرور شد زیرا در ادراک اول قاطعی نداشت در ادراک مکر دوم قاطعی داشت و هو الحرص و الطمع لا سیما عند فرط الحاجة و الفقر قال النبی صلی الله علیه و سلم کاد الفقر ان یکون کفرا

رفت مرغی در میان مرغزار ** بود آنجا دام از بهر شکار 435

دانه‌ی چندی نهاده بر زمین ** وآن صیاد آنجا نشسته در کمین

خویشتن پیچیده در برگ و گیاه ** تا در افتد صید بیچاره ز راه

مرغک آمد سوی او از ناشناخت ** پس طوافی کرد و پیش مرد تاخت