هر که با این قوم باشد راهبست ** که کلوخ و سنگ او را صاحبست

Böyle adamlarla düşüp kalkan da rahiptir. Çünkü düşüp kalktığı adamlar, taştan, kerpiçten başka bir şey değildir.

خود کلوخ و سنگ کس را ره نزد ** زین کلوخان صد هزار آفت رسد

Hattâ onlar taştan, kerpiçten de beterdir. Çünkü taş ve kerpiç, kimsenin yolunu vurmaz. Halbuki bu kerpiçlerden insana yüz binlerce zarar gelir.

گفت مرغش پس جهاد آنگه بود ** کین چنین ره‌زن میان ره بود 490

Kuş, iyi ama dedi, asıl savaş, yolda böyle yol vuranlar olunca savaştır.

از برای حفظ و یاری و نبرد ** بر ره ناآمن آید شیرمرد

Aslan gibi olan er, halkı korumak, onlara yardım etmek ve düşmanla savaşmak için emin olmayan yola gelir.

عرق مردی آنگهی پیدا شود ** که مسافر همره اعدا شود

Erlik, yolcu düşmanla çatıştığı zaman meydana çıkar.

چون نبی سیف بودست آن رسول ** امت او صفدرانند و فحول

Peygamber, kılıçla gönderildi, ümmeti de saflar yaran er bir ümmettir.

مصلحت در دین ما جنگ و شکوه ** مصلحت در دین عیسی غار و کوه

Bizim dinimiz de iş, savaştadır. İsa dininde mağaraya, dağa çekilip ibadette.

گفت آری گر بود یاری و زور ** تا به قوت بر زند بر شر و شور 495

Adam dedi ki: Evet ama insanda güç kuvvet varsa, kötülüklere karşı durabilirse.

چون نباشد قوتی پرهیز به ** در فرار لا یطاق آسان بجه

Kuvvet olmayınca çekinmek daha doğru. Takatin yetmeyeceği şeyden kaçmak daha yerinde bir iş.

گفت صدق دل بباید کار را ** ورنه یاران کم نیاید یار را

Kuş, işe sarılmak için dedi, yüreğin doğru olması gerek. Yoksa insanın dostu eksik olmaz.

یار شو تا یار بینی بی‌عدد ** زانک بی‌یاران بمانی بی‌مدد

Sen dost ol da sayısız dost gör. Fakat dost olmazsan dostsuz, yardımsız kala kalırsın.

دیو گرگست و تو هم‌چون یوسفی ** دامن یعقوب مگذار ای صفی

Şeytan kurttur, sen de Yusuf’a benzersin. Ey temiz er, sakın Yakup’un eteğini bırakma.

گرگ اغلب آنگهی گیرا بود ** کز رمه شیشک به خود تنها رود 500

Kurt, çok defa, sürüden bir kuzu, yalnız başına bir yol tutup ayrıldı mı onu kapar,yer.

آنک سنت یا جماعت ترک کرد ** در چنین مسبع نه خون خویش خورد

Sünneti ve topluluğu bırakan kişi, yırtıcı hayvanlarla dopdolu olan böyle bir yerde kendi kanını dökmez de ne yapar?

هست سنت ره جماعت چون رفیق ** بی‌ره و بی‌یار افتی در مضیق

Sünnet yoldur, topluluk da yoldaşa benzer. Yolsuz yoldaşsız oldun mu bu daracık yerde helâk oldun gitti.

همرهی نه کو بود خصم خرد ** فرصتی جوید که جامه‌ی تو برد

Akla düşman olan yoldaş, yoldaş değildir. O, bir fırsat arar ki elbiseni alıp götürsün.

می‌رود با تو که یابد عقبه‌ای ** که تواند کردت آنجا نهبه‌ای

Seninle beraber gider, gider ama bir aşılmaz bele, boğaza gelsin de varını yoğunu yağma etsin diye.

یا بود اشتردلی چون دید ترس ** گوید او بهر رجوع از راه درس 505

Yahut da o yoldaş dediğin kimse görünüşte cesurdur fakat hakikatte korkak. Bu sarp iş başa düştü mü dönmek için sana ders vermeye kalkışır.

یار را ترسان کند ز اشتردلی ** این چنین همره عدو دان نه ولی

Korkaklığından dostunu da korkutur. Böyle yoldaşı düşman bil, dost değil.

راه جان‌بازیست و در هر غیشه‌ای ** آفتی در دفع هر جان‌شیشه‌ای

Bu yol, insanın canıyla başıyla oynayacağı yoldur. Her meşelikte, her sazlıkta yufka yüreklileri geriye çevirecek bir âfet vardır.

راه دین زان رو پر از شور و شرست ** که نه راه هر مخنث گوهرست

Din yolu, her puşt tabiatlının gideceği yol değildir. bu yüzden de tehlikelerle doludur.

در ره این ترس امتحانهای نفوس ** هم‌چو پرویزن به تمییز سبوس

Yoldaki bu korku, unu kepekten ayıran elek gibi insanların da yüreklilerini yüreksizlerinden ayırt eder.

راه چه بود پر نشان پایها ** یار چه بود نردبان رایها 510

Yol, nasıl yoldur? Gidenlerin ayak izleri ile dopdolu bir yol. Dost nasıl dosttur? Rey ve tedbir bakımından merdivene benzeyen, seni aklı ile her an irşat edip yücelten dost.

گیرم آن گرگت نیابد ز احتیاط ** بی ز جمعیت نیابی آن نشاط

Tutalım ki ihtiyatlısın da seni kurt kapmadı. İyi ama topluluk olmadıkça o neşeyi bulamazsın ki.

آنک تنها در رهی او خوش رود ** با رفیقان سیر او صدتو شود

Yalnız olarak bir yolda neşeli neşeli giden kişinin neşesi, dostlarla, yoldaşlarla giderse birken yüz olur.