English    Türkçe    فارسی   

6
4885-4909

  • تا ببینم کاهلی هر یکی  ** تا بدانم حال هر یک بی‌شکی  4885
  • Bakalım hangimiz daha tembel. Her birinizin halini anlıyayım bir kere şüphem kalmasın.

  • عارفان از دو جهان کاهل‌ترند  ** زانک بی شد یار خرمن می‌برند 
  • Arifler, iki âleme de aldırış etmezler. İki âlemde de tembeldir onlar. Çünkü nadassız harman devşirirler.

  • کاهلی را کرده‌اند ایشان سند  ** کار ایشان را چو یزدان می‌کند 
  • Onlar, tembelliğini senet edinmişlerdir. Çünkü onların işini Tanrı başarır.

  • کار یزدان را نمی‌بینند عام  ** می‌نیاسایند از کد صبح و شام 
  • Halk, Tanrı'nın işini görmez. Bu yüzden de sabah akşam dilencilikten vazgeçerler.

  • هین ز حد کاهلی گویید باز  ** تا بدانم حد آن از کشف راز 
  • Evet, tembelliğinizi söyleyin de sırrınızı anlayayım, tembelliğinizin derecesini bileyim.

  • بی‌گمان که هر زبان پرده‌ی دلست  ** چون بجنبد پرده سرها واصلست  4890
  • Şüphe yok her dil, gönüle perdedir. Perde deprendi mi sırlara erilir.

  • پرده‌ی کوچک چو یک شرحه کباب  ** می‌بپوشد صورت صد آفتاب 
  • Kebap olmuş bir et parçası kadar küçücük bir perde yüzlerce güneşi örter.

  • گر بیان نطق کاذب نیز هست  ** لیک بوی از صدق و کذبش مخبرست 
  • Hattâ söz, yalan bile olsa sözdeki koku, onun doğru, yahut yalan olduğunu haber verir.

  • آن نسیمی که بیایدت از چمن  ** هست پیدا از سموم گولخن 
  • Çayırlıktan, çimenlikten gelen yel, külhandan esip gelen yelden farkedilir.

  • بوی صدق و بوی کذب گول‌گیر  ** هست پیدا در نفس چون مشک و سیر 
  • Doğru sözle ahmağı aldatan yalan misk ve sarımsak kokusu gibi nefesten anlaşılır.

  • گر ندانی یار را از ده‌دله  ** از مشام فاسد خود کن گله  4895
  • İkilikli ve münafık dostunu, münafıklığından anlamıyorsan ondan gelen pis kokudan anla.

  • بانگ حیزان و شجاعان دلیر  ** هست پیدا چون فن روباه و شیر 
  • Puştların nârasiyle babayiğit erlerin narası, tilkiyle aslanın sesi gibi farkedilir.

  • یا زبان هم‌چون سر دیگست راست  ** چون بجنبد تو بدانی چه اباست 
  • Yahut da dil, tenceresinin kapağına benzer. Oynadı, açıldı mı içinde ne yemek var, anlarsın.

  • از بخار آن بداند تیزهش  ** دیگ شیرینی ز سکباج ترش 
  • Aklı keskin adam, tencerede tatlı yemek mi var, sirkeli ve ekşi aş mı? Dumanından anlar.

  • دست بر دیگ نوی چون زد فتی  ** وقت بخریدن بدید اشکسته را 
  • Biri, yeni bir çömlek almak istese alırken çömleğe elini vurdu mu kırıksa derhal anlar, kırığını görür.

  • گفت دانم مرد را در حین ز پوز  ** ور نگوید دانمش اندر سه روز  4900
  • Çocukların biri dedi ki: Ben adamı, sözünden derhal anlarım. Söz söylemezse üç gün içinde yine ne haldedir, nasıl adamdır? Anlar, bilirim.

  • وآن دگر گفت ار بگوید دانمش  ** ور نگوید در سخن پیچانمش 
  • Öbürü, söylerse anlarım, söylemezse onu söz söylemeye mecbur eder, sıkıştırırın, dedi.

  • گفت اگر این مکر بشنیده بود  ** لب ببندد در خموشی در رود 
  • Kadı dedi ki: Ya o bu hileyi duymuşsa. Ağzını kapar, susar, hiç söz söylemez.

  • مثل 
  • Örnek

  • آنچنان که گفت مادر بچه را  ** گر خیالی آیدت در شب فرا 
  • Hani ananın biri, çocuğuna dedi ki: Geceleyin sana bir hayal görünürse,

  • یا بگورستان و جای سهمگین  ** تو خیالی بینی اسود پر ز کین 
  • Mezarlıkta, yahut korkulu bir yerde kin güden kapkara bir hayal görürsen

  • دل قوی دار و بکن حمله برو  ** او بگرداند ز تو در حال رو  4905
  • Gönlünü sağlam tut, üstüne saldır. Derhal senden yüz çevirir.

  • گفت کودک آن خیال دیووش  ** گر بدو این گفته باشد مادرش 
  • Çocuk dedi ki: Bu deve benzeyen hayale de anası, bu sözü söylemişse

  • حمله آرم افتد اندر گردنم  ** ز امر مادر پس من آنگه چون کنم 
  • Ben ona saldırdım mı o da benim boynuma sarılır, anasının emrini tutar. O vakit ben ne yaparım?

  • تو همی‌آموزیم که چست ایست  ** آن خیال زشت را هم مادریست 
  • Sen çevik dur, korkma diyorsun. O çirkin hayalin de bir anası vardır elbet.

  • دیو و مردم را ملقن آن یکیست  ** غالب از وی گردد ار خصم اندکیست 
  • Şeytana da akıl öğreten tek birisi, insana da. Kuvveti, kudreti olmasa bile düşmana üst gelen, onun lûtfiyle üst gelir.