Halkın aşk denizinde gark olan şu gemisine bak. Sanki aşkın boğazı bir ejderha!
اژدهایی ناپدید دلربا ** عقل هم‌چون کوه را او کهربا
Gizli, fakat gönüller kapan bir ejderha... Dağ gibi akılları çekiveren bir kehribar.
عقل هر عطار کاگه شد ازو ** طبله‌ها را ریخت اندر آب جو 625
Hangi güzel koku satanın aklı, ondan haberdar olsa ırmağa bütün tablalarını döküverir.
رو کزین جو برنیایی تا ابد ** لم یکن حقا له کفوا احد
Yürü, yürü... hakikaten bu ırmağın ne misli vardır, ne eşi; sen, bu ırmaktan ebediyen çıkamazsın.
ای مزور چشم بگشای و ببین ** چند گویی می‌ندانم آن و این
Ey yalancı gözünü aç da bak. Ne vakte dek ben şunu, bunu bilmem diyeceksin.
از وبای زرق و محرومی بر آ ** در جهان حی و قیومی در آ
Riya ve mahrumiyet vebasından kurtul, diri ve daima işte güçte olan Allahlık âlemine gir.
تا نمی‌بینم همی‌بینم شود ** وین ندانمهات می‌دانم بود
Gir de görmüyorum, görüyorum olsun... Şu bilmemler biliyorum haline gelsin.
بگذر از مستی و مستی‌بخش باش ** زین تلون نقل کن در استواش 630
Sarhoşluktan geç, sarhoşluk verir ol. Bu renkten renge girişi bırak, onun istivasına naklet.
چند نازی تو بدین مستی بس است ** بر سر هر کوی چندان مست هست
Niceye bir bu sarhoşlukla nazlanıp duracaksın? Her mahalle başında bunca sarhoş var.
گر دو عالم پر شود سرمست یار ** جمله یک باشند و آن یک نیست خوار
İki âlem de sevgilinin sarhoşları ile dolsa hepsi de bir olur ki, o bir de hor hakîr değildir.
این ز بسیاری نیابد خواریی ** خوار کی بود تن‌پرستی ناریی
Onlar bir olmakla derecelerinden düşmeyecekleri gibi çok olmakla da dereceleri düşmez. Hor hâkir kimdir? Bedene tapan cehennemlik!
گر جهان پر شد ز نور آفتاب ** کی بود خوار آن تف خوش‌التهاب
Âlem, güneşin nuru ile dolsa o yalımı güzel ısılık kaynağı, hor mu olur?
لیک با این جمله بالاتر خرام ** چونک ارض الله واسع بود و رام 635
Fakat bütün bununla beraber yücelere çık, salın. Çünkü Allah’nın yeryüzü geniştir, sana ram olmuştur.
گرچه این مستی چو باز اشهبست ** برتر از وی در زمین قدس هست
Bu sarhoşluk, yüce bir doğan kuşuna benzer ama kutluluk mekânında ondan da yüceleri vardır.
رو سرافیلی شو اندر امتیاز ** در دمنده‌ی روح و مست و مست‌ساز
Yürü, herkesten seçilmiş olmada, ruh bağışlamada sarhoşlukta ve sarhoş etmede bir İsrafil kesil.
مست را چون دل مزاح اندیشه شد ** این ندانم و آن ندانم پیشه شد
Sarhoşun gönlüyle alay etme, eğlenme hevesi düştü mü bunu bilmem, onu bilmem, demeyi tutturur.
این ندانم وان ندانم بهر چیست ** تا بگویی آنک می‌دانیم کیست
Bunu bilmem, onu bilmem demek,bildiğimiz kimdir onu söylemen içindir.
نفی بهر ثبت باشد در سخن ** نفی بگذار و ز ثبت آغاز کن 640
Sözde bir şeyi nefyetmek. Bir şeyi ispat etmek içindir. Nefyi bırak da söze ispattan başla.
نیست این و نیست آن هین واگذار ** آنک آن هستست آن را پیش آر
Bu değil, o değil sözünü terket de var olanı ileri getir.
نفی بگذار و همان هستی پرست ** این در آموز ای پدر زان ترک مست
Nefyi bırak da var olana tap, bunu o sarhoş Türk’ten öğren babacığım.
استدعاء امیر ترک مخمور مطرب را بوقت صبوح و تفسیر این حدیث کی ان لله تعالی شرابا اعده لاولیائه اذا شربوا سکروا و اذا سکروا طابوا الی آخر الحدیث می در خم اسرار بدان می‌جوشد تا هر که مجردست از آن می نوشد قال الله تعالی ان الابرار یشربون این می که تو می‌خوری حرامست ما می نخوریم جز حلالی «جهد کن تا ز نیست هست شوی وز شراب خدای مست شوی»
Mahmur Türk beyinin, sabah çağı çalgıcıyı çağırması; ” Ulu Allah’nın dostlarına hazırladığı bir şarap vardır, onu içtiler mi sarhoş olurlar, sarhoş olunca da tertemiz bir hale gelirler..” hadisinin tefsiri Şarap, sırlar küpünde şunun için köpürür: Kim, her şeyden geçmişse o şarabı içer. Ulu Allah “ İyi kişiler içerler ”demiştir. Senin içtiğin şarap haramdır. Biz,helâl olan şaraptan başka şarap içmiyoruz. Çalış da yokluktan varlığa ulaş. Allah şarabiylesarhoşol.
اعجمی ترکی سحر آگاه شد ** وز خمار خمر مطرب‌خواه شد
Yabancı bir Türk, seher vakti uyandı. Sarhoşluğun verdiği mahmurlukla bir çalgıcı istedi.
مطرب جان مونس مستان بود ** نقل و قوت و قوت مست آن بود
Can çalgıcısı, insanın canına munistir. Sarhoşun mezesi, gıdası ve kuvveti odur.
مطرب ایشان را سوی مستی کشید ** باز مستی از دم مطرب چشید 645
Çalgıcı onları sarhoşluğa çeker. Sonra yine sarhoşluğu, çalgıcının, okuyucunun nağmesinden, nefesinden tadarlar.
آن شراب حق بدان مطرب برد ** وین شراب تن ازین مطرب چرد
Allah şarabı, insanı o çalgıcıya, o okuyucuya götürür; bu ten şarabı da bu çalgıcıdan, bu okuyucudan gıdalanır.
هر دو گر یک نام دارد در سخن ** لیک شتان این حسن تا آن حسن
Söze gelince ikisi de birdir ama hakikatte bu Hasan’la o Hasan arasında fark çoktur.