- Senin ilâcın çabucak tesir eden ululuk tutyası, eseri mutlaka görülen karanlıklar dağıtıcı bir ilâçtır.
- توتیای کبریای تیز فعل ** داروی ظلمت کش استیز فعل
- O ilâç, bir körün gözüne konsa yüzyıllık zulmeti derhal giderir. 1125
- آن که گر بر چشم اعمی بر زند ** ظلمت صد ساله را زو بر کند
- Hasetçiden başka bütün körleri tedavi et! Fakat seni inkâr eden hasetçiyi tedavi etmek.
- جمله کوران را دوا کن جز حسود ** کز حسودی بر تو میآرد جحود
- Hatta sana haset eden ben bile olsam, bırak, can çekişip durayım, sakın can bağışlama.
- مر حسودت را اگر چه آن منم ** جان مده تا همچنین جان میکنم
- Güneşe haset eden, güneşin varlığından incinen kişi yok mu?
- آن که او باشد حسود آفتاب ** و انکه میرنجد ز بود آفتاب
- Ah, işte sana devası olmayan illet. O adam kördür, kör! İşte sana ebediyen kuyunun ta dibine düşmüş kalmış bir kişi!
- اینت درد بیدوا کاو راست آه ** اینت افتاده ابد در قعر چاه
- O ezeli güneşi yok etmek ister, fakat söyle, bu muradı nasıl olur da yerine gelir, imkân var mı? 1130
- نفی خورشید ازل بایست او ** کی بر آید این مراد او بگو
- Doğan’ın viranede baykuşlar içine düşmesi
- .
- Doğan diye, dönüp tekrar padişaha gelen doğana derler. Yolunu kaybeden kör doğandır.
- باز آن باشد که باز آید به شاه ** باز کور است آن که شد گم کرده راه
- Bir doğan, yolunu kaybetti, bir viraneye düştü, Baykuşların arasında kaldı.
- راه را گم کرد و در ویران فتاد ** باز در ویران بر جغدان فتاد
- O rıza nurundandı, baştanbaşa nurdu; fakat kaza ve kader çavuşu, gözünü kör etti;
- او همه نور است از نور رضا ** لیک کورش کرد سرهنگ قضا
- Gözüne toprak saçtı, onu yoldan sapıttı, viranede baykuşlar arasına uğrattı.
- خاک در چشمش زد و از راه برد ** در میان جغد و ویرانش سپرد
- Padişahtan ayrı düşmesi şöyle dursun, baykuşlar, başına vurmağa, güzelim kanatlarını yolmaya başladılar. 1135
- بر سری جغدانش بر سر میزنند ** پر و بال نازنینش میکنند
- Baykuşlar arasına “Kendinize gelin; doğan yerinizi, yurdunuzu almaya geldi” diye bir velveledir düştü.
- ولوله افتاد در جغدان که ها ** باز آمد تا بگیرد جای ما
- Mahalle köpekleri gibi hepsi de kızgın, korkunç bir halde garip doğanın başına üşüşüp hırkasını çekiştirmeye başladılar.
- چون سگان کوی پر خشم و مهیب ** اندر افتادند در دلق غریب
- Doğan, “Ben baykuşlara lâyık mıyım? Baykuşlara bunun gibi yüzlerce virane bağışladım.
- باز گوید من چه در خوردم به جغد ** صد چنین ویران فدا کردم به جغد
- Ben burada kalmak istemem, padişaha dönmek isterim.
- من نخواهم بود اینجا میروم ** سوی شاهنشاه راجع میشوم
- Tasalanıp kendinize kıymayın. Ben burada durmam vatanıma giderim. 1140
- خویشتن مکشید ای جغدان که من ** نه مقیمم میروم سوی وطن
- Bu harabe, sizin gözünüze hoş bir yer görünüyor, bana değil. Benim naz ettiğim yer, padişahın koludur” diyordu.
- این خراب آباد در چشم شماست ** ور نه ما را ساعد شه باز جاست
- Baykuş ise “ Doğan sizi evinizden, barkınızdan etmek için hileye sapıyor.
- جغد گفتا باز حیلت میکند ** تا ز خان و مان شما را بر کند
- Hile ile bizi yurdumuzdan ayırmak, yuvamızdan etmek niyetinde.
- خانههای ما بگیرد او به مکر ** بر کند ما را به سالوسی ز وکر
- Bu hileci tokluk gösteriyor ama Allah hakkı için bütün harislerden beterdir.
- مینماید سیری این حیلت پرست ** و الله از جملهی حریصان بدتر است
- Hırsından balçığı pekmez gibi yer. Ayıya kuyruğunuzu kaptırmayın. 1145
- او خورد از حرص طین را همچو دبس ** دنبه مسپارید ای یاران به خرس
- Bizim gibi saf kişileri yoldan çıkarmak için padişahtan, padişahın elinden dem vurmakta.
- لاف از شه میزند وز دست شاه ** تا برد او ما سلیمان را ز راه
- Bir kuşcağız, hiç padişahla düşüp kalkar mı? Bir parçacık aklınız varsa dinlemeyin bu sözü,
- خود چه جنس شاه باشد مرغکی ** مشنوش گر عقل داری اندکی
- O, padişahın cinsinden mi, vezirin cinsinden mi? Hiç sarımsakla badem helvası yenir mi?
- جنس شاه است او و یا جنس وزیر ** هیچ باشد لایق لوزینه سیر
- Padişah, adamlarıyla beni arıyor demesi de hilesinden, fendinden.
- آن چه میگوید ز مکر و فعل و فن ** هست سلطان با حشم جویای من
- Bu, kabul edilmeyecek bir malihulya. Bu, olmayacak bir lâf, ahmak aldatmak için kurulmuş bir tuzak! 1150
- اینت مالیخولیای ناپذیر ** اینت لاف خام و دام گول گیر
- Kim buna inanırsa ahmaklığından inanır. Zayıf bir kuşcağızın padişahla ne münasebeti olabilir?
- هر که این باور کند از ابلهی است ** مرغک لاغر چه در خورد شهی است
- En aşağı bir baykuş, onun beynine vursa ona padişahtan yardımcı gelecek ha! Hani, nerede?” demekteydi.
- کمترین جغد ار زند بر مغز او ** مر و را یاریگری از شاه کو
- Doğan dedi ki: “ Benim bir tüyüm bile kopsa padişah, baykuş yuvasının kökünü kazır.
- گفت باز ار یک پر من بشکند ** بیخ جغدستان شهنشه بر کند
- Baykuş kim oluyor ki? Bir doğan bile beni incitir, gönlümü kırar, bana cefa ederse,
- جغد چه بود خود اگر بازی مرا ** دل برنجاند کند با من جفا
- Padişah; her yokuşta her inişte doğan başlarından harmanlar yapar, tepeler yüceltir. 1155
- شه کند توده به هر شیب و فراز ** صد هزاران خرمن از سرهای باز
- Benim bekçim, onun inayetleridir. Nereye varırsam padişah arkamdadır.
- پاسبان من عنایات وی است ** هر کجا که من روم شه در پی است
- Hayalim, padişahın gönlündedir. O, bensiz duramaz.
- در دل سلطان خیال من مقیم ** بیخیال من دل سلطان سقیم
- Padişah beni uçurunca onun ziyası gibi gönül yücelerinde uçarım.
- چون بپراند مرا شه در روش ** میپرم بر اوج دل چون پرتوش
- Ay gibi güneş gibi uçup gök perdelerini aşarım.
- همچو ماه و آفتابی میپرم ** پردههای آسمانها میدرم
- Akılların aydınlığı, benim fikrimden; göklerin halk edilmesi, benim yüzümdendir. 1160
- روشنی عقلها از فکرتم ** انفطار آسمان از فطرتم
- Öyle bir doğanım ki Hüma bile bana hayran olur. Baykuş kim oluyor ki sırımı bilsin.
- بازم و حیران شود در من هما ** جغد که بود تا بداند سر ما
- Padişah, benim kurtulmam için zindanı açtı, Yüz binlerce mahpusu azat etti.
- شه برای من ز زندان یاد کرد ** صد هزاران بسته را آزاد کرد
- Bir zamancağız beni baykuşlara hemdem etti de benim yüzümden baykuşları doğanlaştırdı.
- یک دمم با جغدها دمساز کرد ** از دم من جغدها را باز کرد
- Ne mutlu o doğana ki uçuşuma uyar; talihi yâr olur da sırrımı anlar.
- ای خنک جغدی که در پرواز من ** فهم کرد از نیک بختی راز من
- Bana yapışın da doğan olun, baykuşsanız bile doğanlaşın! 1165
- در من آویزید تا نازان شوید ** گر چه جغدانید شهبازان شوید
- Böyle bir padişaha sevgili olan nereye düşerse, düşsün, nasıl olur da garip olur.?
- آن که باشد با چنان شاهی حبیب ** هر کجا افتد چرا باشد غریب
- Padişah kimin derdine derman olursa o, ney gibi feryat eder, sessiz sedasız kalmaz.
- هر که باشد شاه دردش را دوا ** گر چو نی نالد نباشد بینوا
- Ben mülk sahibiyim, başkasının sofrasına oturup yemeğini yemiyorum. Padişah, uzaktan benim davulumu çalmakta, nöbetimi vurmakta.
- مالک ملکم نیم من طبل خوار ** طبل بازم میزند شه از کنار
- Benim davulumu döğen “İrciî” sesidir. Benimle dâvaya girişenlerin rağmine şahidim, Allah’tır.
- طبل باز من ندای ارجعی ** حق گواه من به رغم مدعی
- Padişahın cinsinden değilim, hâşa, bunu iddia etmiyorum. Fakat onun tecellisiyle, onun nuruna sahibim. 1170
- من نیم جنس شهنشه دور از او ** لیک دارم در تجلی نور از او
- Cins oluş, sade şekil ve zat bakımından değildir. Su, nebatta toprağın cinsinden sayılır.
- نیست جنسیت ز روی شکل و ذات ** آب جنس خاک آمد در نبات
- Rüzgâr, ateşi yaktığı, yanmasına yardım ettiği için rüzgârın cinsi demektir. Nihayet şarap, tabiata neşe verdiğinden onun cinsidir.
- باد جنس آتش آمد در قوام ** طبع را جنس آمده ست آخر مدام
- Cinsimiz, padişah cinsinden olmadığı için varlığımız onun varlığına büründü, yok oldu.
- جنس ما چون نیست جنس شاه ما ** مای ما شد بهر مای او فنا